«Απέτυχεν οικτρά κ' εξουδενόθη»...
|
«Δεν αντέχω τη δοκιμασία»... Πόση οδύνη σ' αυτό το λιτό σημείωμα του τραπεζικού, που επέλεξε τον θάνατο προ της δίνης των αποκαλύψεων για το τοκογλυφικό κύκλωμα της συμπρωτεύουσας.
Πόσο αντίθετη πρέπει να ήταν η αρχική εικόνα. Πόση προσδοκία θα υπήρχε, πόση βεβαιότητα ότι τίποτε δεν μπορούσε να πάει άσχημα, πόσο έντονος πειρασμός... Πόσο κοντά μας είναι αυτά τα αισθήματα... Ισως να λέγαμε κι εμείς το ναι σε μια τέτοια πρόκληση.
Στην αρχή δεν υπήρχε, άλλωστε, «σκάνδαλο». Μόνον ένα πλέγμα συμβάσεων υψηλής απόδοσης...
Οι ψυχίατροι μίλησαν για το χρήμα, ως υποκατάστατο των «αληθινών αξιών» της ζωής, οι οποίες έχουν εκφυλισθεί. Για το χρήμα, που η απώλειά του αφήνει «το άτομο μετέωρο και χωρίς ουσιαστικό νόημα στη ζωή».
Για το κενό των ανθρώπων, που «δεν νιώθουν την καταξίωση που έρχεται μέσα από έργο, αλλά μέσα από το εύκολο κέρδος». Ας μη γελιόμαστε. Το χρήμα είναι η αληθινή αξία. Οι άλλες είναι βέβαια σημαντικές, αλλά σ' αυτές και μόνο αρκούνται -κατ'... ανάγκην- οι φτωχοί.
Sui generis δεν είναι εκείνοι που απόζητούν το χρήμα, αλλά εκείνοι που το αρνούνται. Οχι μόνο γιατί ζούμε σε έναν κόσμο, που τον αντιμετωπίζουμε και μας αντιμετωπίζει ως καταναλωτές, αλλά και γιατί αναγάγαμε το χρήμα σε απόλυτο κριτήριο επιτυχίας και αμάχητο τεκμήριο ευφυΐας.
Και το πολύ χρήμα είναι εξ ορισμού δυσανάλογο με την προσπάθεια, είτε πρόκειται για τον αθλητή των δισεκατομμυρίων, είτε για τον επικεφαλής της Γουόλτ Ντίσνεϊ, που έλαβε 576 εκατ. δολάρια σ' ένα χρόνο.
Δεν τα διαβάζουμε αυτά ως κοινωνικό πρόβλημα, αλλά ως αποτέλεσμα ιδιαιτέρων ικανοτήτων. Τέτοιων ικανοτήτων αποτέλεσμα δεν είναι και το πιο γλυκό, το πιο εύκολο κέρδος, το κέρδος στις αγορές χρήματος και αξιών;
Αν οι πλούσιοι είναι οι ήρωες της εποχής μας, οι πλούσιοι των αγορών είναι οι ηρωικότεροι. «Δεν νιώθουν», λέει, «την καταξίωση που έρχεται μέσα από έργο, αλλά μέσα από το εύκολο κέρδος».
Μα υπάρχει πιο καταξιωτικό έργο από το να βγάζεις εύκολα χρήματα;
Ας μην έχουμε αυταπάτες. Στο κύκλωμα της Θεσσαλονίκης ήταν άνθρωποι σαν εμάς. Ο πειρασμός κάμπτει εύκολα τις αντιστάσεις. Και των συνετότερων, και των πιο τίμιων.
Μόνο που, όπως έχει πει ο Γκαλμπρέιθ, το κραχ δεν έρχεται ποτέ με ομαλό τρόπο. Ξαφνικά και άγρια, η κατάρρευση γκρεμίζει την εικόνα της επιτυχίας και της υποτιθέμενης ευφυΐας, οδηγώντας «στην καταισχύνη, την αφάνεια, ακόμη και την αυτοκτονία».
Οχι τόσο γιατί χάνεται το νόημα της ζωής, όσο, συνήθως, επειδή βρίσκεται κανείς μπροστά στις βαριές συνέπειες της απόκοτιάς του. Αποκοτιάς που μετά το κραχ μπορεί να φαίνεται σαν αδίκημα, στην αρχή, όμως, μοιάζει με ευφυές τόλμημα.
Μπορεί όντως να συμβεί σε όλους μας...
|
| |
