ΑΝΕΜΟΔΕΙΚΤΗΣ (18-06-99)

Ο αρχαιοελληνικός μύθος, είχε περιγράψει πολύ γλαφυρά την «ύβριν», όταν κατακρήμνιζε τον Ικαρο από τον ουρανό, σαν έλιωσαν τα κερένια φτερά που είχε φτιάξει ο πατέρας του Δαίδαλος, επειδή ο ασυγκράτητος νεαρός δεν αρκέσθηκε στο ότι «πετούσε», αλλά θέλησε να φθάσει «τους Θεούς»...

Το ξεπέρασμα του «μέτρου», πάντα η κρυφή φιλοδοξία του ανθρώπου - μαζί με την ελπίδα πως θ' αποφύγει και την τιμωρία της «ύβρεως»! Και το παράδοξο (ή το μεγαλειώδες αν προτιμάτε...) ότι ούτε οι μύθοι, ούτε η πραγματικότητα, που πάντα επιβεβαίωνε το «αναπόφευκτο» της τιμωρίας, στάθηκαν αποτελεσματικοί παράγοντες αποτροπής - το «στοίχημα» και η ηδονή του ρίσκου, της μυσταγωγίας του άγνωστου και του «υπέρ», η πρόκληση στάθηκε ισχυρότερο κίνητρο, από την επίγνωση του κινδύνου...

Ετσι, ίσως, να εξηγείται και η πρόοδος του ανθρώπινου είδους. Κάθε κατάκτηση, θα μπορούσε να φανεί στην εποχή της «ύβρις» και πρόκληση, που αν η σωφροσύνη και το αίσθημα «ασφάλειας» την απέτρεπαν, ίσως ακόμη σήμερα να ζούσαμε στις σπηλιές και να τρώγαμε ωμά κρέατα... Δεν εξελίχθηκε έτσι η ιστορία! Ζούμε σε σπίτια με ιδανικές συνθήκες, τρώμε νόστιμα καλοψημένα φαγητά, ντυνόμαστε ζεστά με ρούχα άνετα και καλοραμμένα...

Βέβαια, η «πρόοδος» έχει το κόστος της! Το «φρέον» από τα κλιματιστικά μηχανήματα καταστρέφει το όζον, με αποτέλεσμα ο ήλιος να μην «μας ζεσταίνει...» μόνο πια, αλλά να μας σκοτώνει! Και τα καλοψημένα πεντανόστιμα φαγητά μας είναι γεμάτα δηλητήρια και θάνατο! Η γης μας μολύνθηκε από τα κατάλοιπα του πολιτισμού μας, νερό καθαρό πίνεις μονάχα πια... από τα μπουκάλια -κι αυτό μέχρι να βρεθεί γεμάτο μικρόβια και τοξίνες από τα... «προστατευτικά» που βάζουμε για να μη χαλάει! Και οι σύγχρονοι «Ικαροι», δεν αγωνίζονται για να κουνούν τα φτερά τους -απολαμβάνουν τις πτήσεις τους «κοντά στο θεό», σε ύψος 35.000 ποδών, βολεμένοι αναπαυτικά σε ανατομικά καθίσματα της «μπίζνες-κλας» -ποιος νοιάζεται τώρα αν τα καυσαέρια του μηχανικού πουλιού καταστρέφουν το οξυγόνο και δηλητηριάζουν τον αέρα που αναπνέουμε; «Αύριο», θα βρούμε... υποκατάστατο του αέρα ίσως -και σε πολύ «ανταγωνιστική τιμή»!

Στο Μεσαίωνα, η Ιερά Εξέταση έκαιγε στην πυρά του αιρετικούς που τολμούσαν την «ύβριν» και με νυστέρια άνοιγαν το ανθρώπινο σώμα -και το πάθος της ανακάλυψης των μυστικών και της τελειότητας του ανθρώπινου οργανισμού και της λειτουργίας του (που σήμερα σώζει εκατομμύρια ανθρώπους και τους παρατείνει την ζωή!) αποδείχθηκε ισχυρότερο από την όποια τιμωρία της «ύβρεως»...

Ποιος μπορεί με ασφάλεια να χαράξει τα όρια μεταξύ της «προόδου» και της καταστροφής - αλλά ακόμη κι αν υποτεθεί ότι το κατόρθωνε, ποιος μας πείθει ότι αυτή η τραγική περιγραφή των «ορίων», θ' αποδεικνυόταν τόσο πειστική, ώστε ν' αποτρέψει τον άνθρωπο από την αέναη επιδίωξη της «ύβρεως», από την έσχατη πρόκληση ακόμη κι εναντίον της ίδιας της ύπαρξής του; Υπάρχουν (και πού, αλήθεια;) «ασφαλιστικές δικλείδες» που θα ανοίξουν σωτήρια όταν ο άνθρωπος πλησιάσει επικίνδυνα την πύλη του χάους - και της αυτοκαταστροφής του; Κι επιτέλους, αν το ανθρώπινο είδος υποτεθεί ότι δεν πρέπει να καταστραφεί (από το χειρότερο εχθρό του - τον ίδιο τον άνθρωπο!) αυτή η υπέρτατη δύναμη που το δημιούργησε δεν ώφειλε να του δώσει και τα μέσα της αυτοπροστασίας του;

Του 'δωσε το μυαλό - αλλά στ' αλήθεια: αυτό είναι μέσο άμυνας και προστασίας, ή η παραπλανητική κινητήρια δύναμη που τον σπρώχνει με ηλιγγιώδη ταχύτητα (τα κάποια χιλιάδες χρόνια «παρουσία» του στον κόσμο, δεν είναι παρά μονάχα μια «στιγμή»!) στην εξαφάνιση;

Τα πειράματα του Γιόζεφ Μένγκελε, του ναζί γιατρού «Αγγελου του Θανάτου», για να «βελτιώσει» το ανθρώπινο είδος και να... «φτιάξει» ανθρώπους υψηλών προδιαγραφών, καταδικάσθηκαν από την «πολιτισμένη» ανθρωπότητα - αλλά παρέμεινε πάντα κρυφό όνειρο για τους επιστήμονες! Να φτιάξεις άνθρωπο - η έσχατη «ύβρις», η ωραιότερη, η πλέον προκλητική!

Οι «κλωνοποιημένες» τομάτες και η σόγια δαιμονοποιήθηκαν - αλλά σήμερα αποτελούν τη «βάση» της φθηνής διατροφής, εκατομμυρίων ανθρώπων. Και η «Ντόλι», το... «βιομηχανοποιημένο» πρόβατο, συγκλόνισε, φόβισε, προκάλεσε ενστάσεις και αντιδράσεις, οδήγησε κυβερνήσεις σε ειδικές νομοθεσίες για να αποκλείσουν την «απόπειρα» και στο ανθρώπινο είδος - αλλά στην ουσία δεν λειτούργησε «αποτρεπτικά»: απλώς, μας «πέρασε» την «αυριανή» πραγματικότητα (αν θα 'ναι εφιαλτική ή «σωτήρια» θα φανεί...) στη λογική μας, τη συζητάμε όχι σαν κάτι το «φανταστικό», αλλά ως την πιθανότερη αυριανή μας εξέλιξη...

Τώρα επιβεβαιώνεται αυτό που «φοβόμασταν» ή μήπως περιμέναμε να δούμε με την νοοτροπία των «φανατικών» των ταινιών τρόμου, που «φρικάρουν» από τις εφιαλτικές σκηνές, χώνουν τα νύχια στο κρέας τους, δαγκώνονται και τρέμουν, αλλά... δεν χάνουν καμιά «νέα» ταινία του είδους;): Αμερικανοί επιστήμονες, «κλωνοποίησαν» έμβρυα ανθρώπου! Τα πρώτα «επιτυχή» αποτελέσματα τα αποτέφρωσαν στις 48 ώρες από την επιβεβαίωση της επιτυχούς έκβασης! Τα δεύτερα, τα κατέστρεψαν κι αυτά πριν συμπληρώσουν 14 ημερών «ζωή» - τα επόμενα;

Θα τα αφήσουν να «ζουν» για δύο ή τρεις μήνες στους δοκιμαστικούς σωλήνες; Και μετά από πόσο καιρό θα «παγώσει» η ανθρωπότητα, μαθαίνοντας πως ο πρώτος «άνθρωπος-Ντόλυ» άνοιξε τα μάτια του στον πραγματικό κόσμο, ως «αλήθεια» και όχι ως «πείραμα»; Και πόσο «μακριά» είναι η μέρα που η... παραγωγή «ανθρώπων» συγκεκριμένων προδιαγραφών και... «μοντέλων» δεν θα αποτελεί σενάρια επιστημονικής φαντασίας, «πρόοδο» ή «εφιάλτη», αλλά απλώς τη... βάση για την «ανάπτυξη συγκεκριμένων «βιομηχανιών» με μεγάλες προοπτικές «κερδοφορίας»;

Αλλωστε, αν όταν γραφόταν το «παραμύθι» του Δαίδαλου και του Ικαρου προσπαθούσε κάποιος να πείσει τους προγόνους μας πως «αύριο» οι άνθρωποι θα πετάνε, δεν θα τον είχαν πάρει με τις πέτρες;

Θ. Οικονομόπουλος