ΣΚΕΨΕΙΣ (05-08-99)

Μεγαλόσχημο κενό
Τα κοίταζες και δεν τα χόρταινες: μεγάλα κολοκύθια με ανθούς, παρατεταγμένα στο ράφι του σούπερ μάρκετ, σαν εξωτικά φυτά. Δεν μύριζαν ασφαλώς, ούτε σε καλούσαν να τ' αγγίξεις, αλλά ήταν άκρως εντυπωσιακά. Για πρώτη φορά, ίσως, αντίκριζα τόσο μεγάλους και τόσο ομοιόμορφους κολοκυθοανθούς. Λες και τα κολοκύθια είχαν βγει από εργοστάσιο. Μήπως όμως πράγματι είχαν βγει από εργοστάσιο; Η ομοιομορφία τους ήταν ανησυχητική. Εύκολα θα πίστευες ότι κάποιος τα είχε σχεδιάσει με χάρακα κι είχε δώσει οδηγίες στον κατασκευαστή. Αλλά δέχεται τέτοιες οδηγίες η φύση; Κι αν όχι, τότε ποιος κατασκευάζει στη θέση της; Λίγες μέρες αργότερα έτυχε να δούμε πραγματικά κολοκυθάκια που δικαιολογούν το υποκοριστικό της ονομασίας τους: ήταν μικρά ή έστω σε ακανόνιστο μέγεθος, οι ανθοί τους είχαν πέσει τέτοια εποχή, όπως είναι φυσικό, ενώ το χνούδι στην αφή, η μυρωδιά θύμιζαν το λαχανικό, στη μορφή που είχε κάποτε, πριν διογκωθεί από ορμόνες. Ολα τα φρούτα και τα λαχανικά τελευταίας εσοδείας έχουν αναπάντεχα μεγαλώσει. Φράουλες σε διαστάσεις βερίκοκου, βερίκοκα σε διαστάσεις ροδάκινου, ροδάκινα σε διαστάσεις υπερφυσικής ντομάτας. Θα 'λεγε κανείς ότι το μόνο διαπιστευτήριο ποιότητας είναι πλέον το μέγεθος. Οσο περισσότερο χώρο καταλαμβάνει ένα αγαθό, τόσο πιο αξιοσήμαντο είναι. Ισως αυτό το φαινόμενο να σχετίζεται και με άλλα ζητήματα του πολιτισμού μας. Ο πρωταθλητισμός για το μεγαλύτερο προϊόν, το μεγαλύτερο σπίτι, σκάφος, ψυγείο, τηλεόραση -εξόχως αμερικάνικος, αλλά απ' ό,τι φαίνεται και ευρωπαϊκός- έχει δημιουργήσει τα φανταστικά κολοκύθια σε διαστάσεις μπανάνας που βάλθηκαν κι αυτά να μας πείσουν ότι το μέγεθος είναι αδιαπραγμάτευτη αξία, ακόμη κι όταν οδηγεί σε τερατουργίες. Θυμάμαι άγριες φράουλες που φύτρωναν κάποτε στις πρασιές, σε μέγεθος μικρού νυχιού, αλλά με όλους τους χυμούς και τις μυρωδιές του φρούτου. Σήμερα η πρόοδος σχετίζεται με μια αισθητική παρέμβαση στο κέλυφος του προϊόντος, με παράλληλη αφαίμαξη όλων των χυμών. Κι αυτό δεν σχετίζεται μόνο με τις αξίες της διατροφής, αλλά με τις αξίες γενικώς: το προϊόν υπολείπεται σε ουσία, την αντικαθιστά με το εντυπωσιακό του περιτύλιγμα, με την υπερτροφική απόλαυση που υπόσχεται. Πρόκειται όμως ολοφάνερα για μεγαλόσχημο κενό.
Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

	ΣΚΕΨΕΙΣ (05-08-99)
Μεγαλόσχημο κενό	Τα κοίταζες και δεν τα χόρταινες: μεγάλα κολοκύθια με ανθούς, παρατεταγμένα στο ράφι του σούπερ μάρκετ, σαν εξωτικά φυτά. Δεν μύριζαν ασφαλώς, ούτε σε καλούσαν να τ' αγγίξεις, αλλά ήταν άκρως εντυπωσιακά. Για πρώτη φορά, ίσως, αντίκριζα τόσο μεγάλους και τόσο ομοιόμορφους κολοκυθοανθούς. Λες και τα κολοκύθια είχαν βγει από εργοστάσιο. Μήπως όμως πράγματι είχαν βγει από εργοστάσιο; Η ομοιομορφία τους ήταν ανησυχητική. Εύκολα θα πίστευες ότι κάποιος τα είχε σχεδιάσει με χάρακα κι είχε δώσει οδηγίες στον κατασκευαστή. Αλλά δέχεται τέτοιες οδηγίες η φύση; Κι αν όχι, τότε ποιος κατασκευάζει στη θέση της; Λίγες μέρες αργότερα έτυχε να δούμε πραγματικά κολοκυθάκια που δικαιολογούν το υποκοριστικό της ονομασίας τους: ήταν μικρά ή έστω σε ακανόνιστο μέγεθος, οι ανθοί τους είχαν πέσει τέτοια εποχή, όπως είναι φυσικό, ενώ το χνούδι στην αφή, η μυρωδιά θύμιζαν το λαχανικό, στη μορφή που είχε κάποτε, πριν διογκωθεί από ορμόνες. Ολα τα φρούτα και τα λαχανικά τελευταίας εσοδείας έχουν αναπάντεχα μεγαλώσει. Φράουλες σε διαστάσεις βερίκοκου, βερίκοκα σε διαστάσεις ροδάκινου, ροδάκινα σε διαστάσεις υπερφυσικής ντομάτας. Θα 'λεγε κανείς ότι το μόνο διαπιστευτήριο ποιότητας είναι πλέον το μέγεθος. Οσο περισσότερο χώρο καταλαμβάνει ένα αγαθό, τόσο πιο αξιοσήμαντο είναι. Ισως αυτό το φαινόμενο να σχετίζεται και με άλλα ζητήματα του πολιτισμού μας. Ο πρωταθλητισμός για το μεγαλύτερο προϊόν, το μεγαλύτερο σπίτι, σκάφος, ψυγείο, τηλεόραση -εξόχως αμερικάνικος, αλλά απ' ό,τι φαίνεται και ευρωπαϊκός- έχει δημιουργήσει τα φανταστικά κολοκύθια σε διαστάσεις μπανάνας που βάλθηκαν κι αυτά να μας πείσουν ότι το μέγεθος είναι αδιαπραγμάτευτη αξία, ακόμη κι όταν οδηγεί σε τερατουργίες. Θυμάμαι άγριες φράουλες που φύτρωναν κάποτε στις πρασιές, σε μέγεθος μικρού νυχιού, αλλά με όλους τους χυμούς και τις μυρωδιές του φρούτου. Σήμερα η πρόοδος σχετίζεται με μια αισθητική παρέμβαση στο κέλυφος του προϊόντος, με παράλληλη αφαίμαξη όλων των χυμών. Κι αυτό δεν σχετίζεται μόνο με τις αξίες της διατροφής, αλλά με τις αξίες γενικώς: το προϊόν υπολείπεται σε ουσία, την αντικαθιστά με το εντυπωσιακό του περιτύλιγμα, με την υπερτροφική απόλαυση που υπόσχεται. Πρόκειται όμως ολοφάνερα για μεγαλόσχημο κενό. Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ