ΣΧΟΛΙΟ Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΛΥΓΕΡΟΥ (27-08-99)

Ευκαιρία απεμπλοκής

Ο εν εξελίξει ελληνοτουρκικός διάλογος και ευρύτερα η προσπάθεια της Αθήνας να αναζητήσει τρόπους συνεννόησης για την εξομάλυνση των διμερών σχέσεων επανέφερε στην ημερήσια διάταξη το ενδεχόμενο άρσης του ελληνικού βέτο για την εκταμίευση των κονδυλίων του 4ου χρηματοδοτικού κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς την Τουρκία. Η κυβέρνηση Σημίτη έχει αφήσει σαφώς να εννοηθεί ότι προτίθεται να κάνει το βήμα, αλλά προς το παρόν προσμετρά τις πολιτικές αντιδράσεις. Η στήλη αυτή έχει επανειλημμένως ταχθεί υπέρ της άρσης του ελληνικού βέτο, θεωρώντας ότι έδωσε ό,τι είχε να δώσει. Το βέτο μπορεί να έχει προϊστορία, αλλά δεν έπαψε να αποτελεί κίνηση τακτικής. Αυτό σημαίνει ότι εμμένεις σε αυτήν όσο σου προσκομίζει περισσότερο πολιτικό όφελος απ' όσο κόστος. Δεν είναι δυνατόν ένα δευτερεύον θέμα να μετατρέπεται, λόγω αδράνειας και στερεοτύπων, σε ζωτικής σημασίας ζήτημα. Η εμμονή της Αθήνας στο βέτο φέρνει το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα: Αντί να μετατρέψουμε την ελληνοτουρκική διένεξη σε ευρωτουρκικό πρόβλημα, δηλητηριάζει τις σχέσεις μας με τους εταίρους! Η Ελλάδα δεν πρέπει να επιτρέπει στους εταίρους μας να κρύβονται πίσω από ελληνικά βέτο. Η διατήρηση του βέτο θα είχε νόημα μόνο εάν αφορούσε ζωτικής σημασίας εθνικό συμφέρον. Πρόκειται, όμως, για δευτερεύον θέμα, το οποίο με την πάροδο του χρόνου απέκτησε μια συμβολική σημασία και λειτουργεί σαν αγκύλωση. Η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει την τάση να παλινδρομεί ανάμεσα στο σύνδρομο περιχαράκωσης και στη διολίσθηση σε παραχωρήσεις. Με άλλα λόγια, από τη μία πλευρά εγκλωβίζεται σε αγκυλώσεις και από την άλλη τρέφει την ψευδαίσθηση ότι με υποχωρήσεις μπορεί να εξαγοράσει την ύφεση στο ελληνοτουρκικό μέτωπο. Το σύνδρομο της περιχαράκωσης ωθεί την Αθήνα να αναγορεύει μία κίνηση τακτικής σε αδιαπραγμάτευτη θέση. Το δράμα είναι ότι με την πάροδο του χρόνου η ανελαστικότητα εντείνει τις εξωτερικές πιέσεις, οι οποίες, σε συνδυασμό με την εσωτερική κόπωση και απογοήτευση, συνήθως οδηγούν στην άλλη άκρη. Η πραγματική ανάγκη για μεγαλύτερη ευελιξία χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για άτακτες υποχωρήσεις, που μαζί με τις αγκυλώσεις συμπαρασύρουν και αυτά που είναι πραγματικά ζωτικά και θα έπρεπε να είναι αδιαπραγμάτευτα. Οπως ήδη σημειώσαμε, η κυβέρνηση Σημίτη επιχειρεί να μεθοδεύσει την άρση του βέτο, εκμεταλλευόμενη και το κλίμα που δημιούργησε ο σεισμός στην Τουρκία. Ας το κάνει, χωρίς μεταμφιέσεις. Η πιεστική ανάγκη για παροχή ευρωπαϊκής βοήθειας προς τη γειτονική χώρα συνιστά μία ευκαιρία για αξιοπρεπή απεμπλοκή από το αδιέξοδο του βέτο, ειδικά τώρα που η εμμονή σε αυτό θα έχει πολλαπλάσιο πολιτικό κόστος για την Ελλάδα.