ΣΚΕΨΕΙΣ (12-10-99)

Καταστροφολογίες
Οσο καιρό τα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια δραματοποιούσαν τους σεισμούς, η αμερικανική τηλεόραση αξιοποιούσε τη δραματικότητα που προσφέρει ένας τυφώνας. Στο παλιό, ξύλινο σπίτι του θεατρικού συγγραφέα Εντουαρντ Αλμπι, στο Μόντοκ, είχαμε εξοπλιστεί με κεριά και φακούς, όπως μας προέτρεπαν τα τηλεοπτικά δελτία και περιμέναμε μοιρολατρικά την άνοδο της στάθμης του νερού. Οι Νεοϋορκέζοι φίλοι μάς εκλιπαρούσαν τηλεφωνικώς να πάρουμε το τρένο, πριν διακοπεί εντελώς η επικοινωνία, και να πάμε στην πόλη όπου όλα μοιάζουν πιο ασφαλή και λιγότερο περιπετειώδη. Για να μας πείσουν έλεγαν ότι ακόμη και ο Τζουλιάνι εκκένωσε τα γραφεία και τις υπηρεσίες στη Νέα Υόρκη, γεγονός που μαρτυρεί το μέγεθος της καταστροφής. Είχαν παρακολουθήσει στην τηλεόραση, όπως κι εμείς, το σαρωτικό πέρασμα του Φλόιντ από την Καλιφόρνια, μαζί με την προειδοποίηση ότι ο τυφώνας θα χτυπήσει στο Λονγκ Αϊλαντ. Το δελτίο μάς είχε μαντρώσει στο σπίτι, αλλά κυρίως στο φόβο. Ακολουθούσαμε τις οδηγίες των ρεπόρτερ -γραφικών ημίθεων που παλεύουν με τις νεροποντές- θεωρώντας ότι είναι οι μόνες δυνατές οδηγίες. Η τηλεόραση δείχνει, άρα ξέρει. Ο τυφώνας θα μας σαρώσει, τα κύματα θα μας σκεπάσουν. Κι αν με το καλό γλιτώσουμε από τον τυφώνα και φτάσουμε στη Νέα Υόρκη, θα μας τσιμπήσουν τα δολοφονικά κουνούπια που μεταφέρουν τον ιό της εγκεφαλίτιδας. Γλιτώσαμε, άρα παρακολουθήσαμε καθημερινά τα αμερικανικά δελτία ειδήσεων βγάζοντας μερικά συμπεράσματα για τα ελληνικά «σίριαλ» καταστροφολογικών ειδήσεων: παρόμοια επική διάθεση, εμβατήρια, καταστροφολαγνεία. Στην επιστροφή, αναγνωρίσαμε το φόβο, τον πυκνό φόβο, που μόνο η συστηματική παρακολούθηση τηλεοπτικών δελτίων μπορεί να δημιουργήσει και να ατσαλώσει. Ο σεισμός δεν είναι μόνο η εμπειρία του σεισμού. Είναι κυρίως η διαιώνιση της εμπειρίας με καταστροφολογικά σενάρια και προβλέψεις. Ο σεισμός δεν είναι μόνο γεγονός αλλά και μυθιστορηματική πλοκή, σ' έναν κόσμο με λοιμούς, καταποντισμούς και επαίσχυντες πράξεις. Το μυθιστόρημα των ειδήσεων, με τις εντάσεις του, τις συγκρούσεις και τις κορυφώσεις της πλοκής, είναι το μεγαλύτερο μπεστ-σέλερ της εποχής μας. Δημιουργεί γνήσιο πανικό χρησιμοποιώντας τη διεθνή καταστροφολογική γλώσσα της κάμερας: γκρεμισμένες στέγες, άνθρωποι που παραμιλούν μπροστά σε ερείπια, γραφήματα που παρουσιάζουν την κλιμάκωση ενός φυσικού φαινομένου. Ζωή στα όρια μιας ιδιόμορφης μυθοπλασίας, που προσπαθεί να μας πείσει ότι η ζωή είναι το εφάμιλλο του πανικού και της καταστροφής.
Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

	ΣΚΕΨΕΙΣ (12-10-99)
Καταστροφολογίες	Οσο καιρό τα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια δραματοποιούσαν τους σεισμούς, η αμερικανική τηλεόραση αξιοποιούσε τη δραματικότητα που προσφέρει ένας τυφώνας. Στο παλιό, ξύλινο σπίτι του θεατρικού συγγραφέα Εντουαρντ Αλμπι, στο Μόντοκ, είχαμε εξοπλιστεί με κεριά και φακούς, όπως μας προέτρεπαν τα τηλεοπτικά δελτία και περιμέναμε μοιρολατρικά την άνοδο της στάθμης του νερού. Οι Νεοϋορκέζοι φίλοι μάς εκλιπαρούσαν τηλεφωνικώς να πάρουμε το τρένο, πριν διακοπεί εντελώς η επικοινωνία, και να πάμε στην πόλη όπου όλα μοιάζουν πιο ασφαλή και λιγότερο περιπετειώδη. Για να μας πείσουν έλεγαν ότι ακόμη και ο Τζουλιάνι εκκένωσε τα γραφεία και τις υπηρεσίες στη Νέα Υόρκη, γεγονός που μαρτυρεί το μέγεθος της καταστροφής. Είχαν παρακολουθήσει στην τηλεόραση, όπως κι εμείς, το σαρωτικό πέρασμα του Φλόιντ από την Καλιφόρνια, μαζί με την προειδοποίηση ότι ο τυφώνας θα χτυπήσει στο Λονγκ Αϊλαντ. Το δελτίο μάς είχε μαντρώσει στο σπίτι, αλλά κυρίως στο φόβο. Ακολουθούσαμε τις οδηγίες των ρεπόρτερ -γραφικών ημίθεων που παλεύουν με τις νεροποντές- θεωρώντας ότι είναι οι μόνες δυνατές οδηγίες. Η τηλεόραση δείχνει, άρα ξέρει. Ο τυφώνας θα μας σαρώσει, τα κύματα θα μας σκεπάσουν. Κι αν με το καλό γλιτώσουμε από τον τυφώνα και φτάσουμε στη Νέα Υόρκη, θα μας τσιμπήσουν τα δολοφονικά κουνούπια που μεταφέρουν τον ιό της εγκεφαλίτιδας. Γλιτώσαμε, άρα παρακολουθήσαμε καθημερινά τα αμερικανικά δελτία ειδήσεων βγάζοντας μερικά συμπεράσματα για τα ελληνικά «σίριαλ» καταστροφολογικών ειδήσεων: παρόμοια επική διάθεση, εμβατήρια, καταστροφολαγνεία. Στην επιστροφή, αναγνωρίσαμε το φόβο, τον πυκνό φόβο, που μόνο η συστηματική παρακολούθηση τηλεοπτικών δελτίων μπορεί να δημιουργήσει και να ατσαλώσει. Ο σεισμός δεν είναι μόνο η εμπειρία του σεισμού. Είναι κυρίως η διαιώνιση της εμπειρίας με καταστροφολογικά σενάρια και προβλέψεις. Ο σεισμός δεν είναι μόνο γεγονός αλλά και μυθιστορηματική πλοκή, σ' έναν κόσμο με λοιμούς, καταποντισμούς και επαίσχυντες πράξεις. Το μυθιστόρημα των ειδήσεων, με τις εντάσεις του, τις συγκρούσεις και τις κορυφώσεις της πλοκής, είναι το μεγαλύτερο μπεστ-σέλερ της εποχής μας. Δημιουργεί γνήσιο πανικό χρησιμοποιώντας τη διεθνή καταστροφολογική γλώσσα της κάμερας: γκρεμισμένες στέγες, άνθρωποι που παραμιλούν μπροστά σε ερείπια, γραφήματα που παρουσιάζουν την κλιμάκωση ενός φυσικού φαινομένου. Ζωή στα όρια μιας ιδιόμορφης μυθοπλασίας, που προσπαθεί να μας πείσει ότι η ζωή είναι το εφάμιλλο του πανικού και της καταστροφής. Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ