ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ (28-10-99)

Αντιφάσεις

Μονομερής ηγεμονισμός με ολοένα λιγότερους διαθέσιμους πόρους για τη στήριξή του σε μια διεθνή σκήνη, ο πολυπολικός χαρακτήρας της οποίας αναδεικνύεται μέρα με την ημέρα. Αυτή η αντιφατική ταυτότητα του στίγματος της «μόνης υπερδύναμης» δέκα χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, δεν αποτελεί αποκλειστικά αμερικανική ιδιομορφία: είναι κλασική εκδήλωση του συμπτώματος της «αυτοκρατορικής υπερεξάπλωσης» που περιέγραψε ο Πολ Κένεντι στην «Ανοδο και την Πτώση των Μεγάλων Δυνάμεων», πριν από δέκα χρόνια. Οι ρεπουμπλικανοί -αλλά και ένα ευρύτερο κομμάτι της αμερικανικής ελίτ- θεωρούν απειλή για τα ζωτικά συμφέροντα της χώρας τους την απαλλοτρίωση της ελευθερίας κινήσεων στη διεθνή σκηνή, όχι μόνον από θεσμικές και συμβατικές διεθνείς δουλείες -όπως ο ΟΗΕ και οι συνθήκες για τον περιορισμό του πυρηνικού ανταγωνισμού- αλλά και από τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τις συμμαχικές δεσμεύσεις. Τη στιγμή όμως που οι ΗΠΑ προωθούν τη θωράκιση του εθνικού εδάφους με μια αντιπυραυλική ασπίδα στενεύουν συνεχώς τα περιθώρια - οικονομικά και πολιτικά - για επεμβάσεις σε εστίες κρίσεων: Από τη μια, ο μονομερής ηγεμονισμός θα καταστήσει πολύ δύσκολη, αν όχι αδύνατη, τη συστράτευση των συμμάχων κατά τα πρότυπα της Καταιγίδας της Ερήμου και του πρόσφατου πολέμου κατά της Γιουγκοσλαβίας. Από την άλλη, η τάση συρρίκνωσης των πόρων του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού προστιθέμενη στο σύνδρομο του Βιέτναμ, το δέος της χερσαίας εμπλοκής σε υπερπόντια μέτωπα, καθιστά εξωπραγματική την προοπτική αμιγών αμερικανικών παρεμβάσεων με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η αξιοπιστία της ρητορικής της μονομερούς ηγεμονίας. Στις παραπάνω διαπιστώσεις εμπεριέχεται η επιτάχυνση του σταδιακού διαζυγίου στρατηγικών συμφερόντων ΗΠΑ-Δυτικής Ευρώπης, για το οποίο είχε μιλήσει ο Χένρι Κίσινγκερ μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ