ΣΤΑΣΕΙΣ (18-11-99)

Νήματα
Εθιμοτυπικά ή από ενδιαφέρον, αναζητούμε κάθε χρόνο τέτοιες μέρες το «νόημα του Πολυτεχνείου» - άλλοι για να το ξορκίσουν, άλλοι για να το λατρέψουν και άλλοι για να το χλευάσουν. Αλλά το νόημα αυτό δεν είναι ένα, δεν παρέμεινε ένα με το πέρασμα του χρόνου. Διασπάστηκε, κερματίστηκε, αναλύθηκε. Μπορεί εκείνο το τριήμερο να δηλώθηκε με τρεις μονάχα λέξεις, απτές και βαρύτιμες -τη λέξη του ψωμιού, τη λέξη της παιδείας, τη λέξη της ελευθερίας-, έκτοτε όμως, και όσο βαρυνόταν η μνήμη από την πίκρα ή την κόπωση και θριάμβευε η ιδιοτέλεια, τα νοήματα έγιναν πολλά, όσα και οι αναγνώστες και ερμηνευτές εκείνου του αρχικού. Το ενιαίο διασπαθίστηκε, λοιπόν, και μπόρεσαν έτσι να το λαφυραγωγήσουν ακόμη και οι απόντες ή και οι συκοφάντες. Ενα «νόημα του Πολυτεχνείου» αναγνωρίζει ο καθείς (που δικαιούται να θέσει και το πρόσημο της αρεσκείας του, το συν ή το πλην) σε όσους της εξεγέρσεως έγιναν με τα χρόνια τού καθεστώτος - υπουργοί, υφυπουργοί, αρχηγοί και στελέχη κομμάτων, γραμματείς εν γένει, «κράτος». Ενα άλλο «νόημα», που οπωσδήποτε παραχαράσσει εκείνο το γενέθλιο, το υπηρετούν όσοι ηγεμονεύουν σήμερα στις επετειακές διαδηλώσεις, «περιφρουρώντας» τες αυταρχικότατα και αποκλείοντας τους «αιρετικούς» από τις φάλαγγες της «νομιμότητας». Ενα τρίτο νόημα, δειλό, ξεφυτρώνει στα σχολεία, όπου, έστω μέσα από τα τραγούδια που ακούγονται πάλι και πάλι (τόσο που να μπερδεύεται στην παιδική ψυχή η 28η Οκτωβρίου με τη 17η Νοέμβρη), τα παιδιά αρπάζονται από την ιστορία ότι κάποιοι φοιτητές τα βάλανε με τα τεθωρακισμένα γιατί ήθελαν ελευθερία. Λίγο ακούγεται. Αλλά ίσως τελικά είναι πολύ, και πολύ ακριβό. Μια άλλη εκδοχή του «νοήματος του Πολυτεχνείου», απωθημένη αυτή και κατασιγασμένη, είναι οι επόμενοι νεκροί, όσοι σκοτώθηκαν στις επιμνημόσυνες διαδηλώσεις, εκεί, γύρω στο '80, όταν οι νυν κυβερνώντες, απασχολημένοι να ετοιμάζουν την επέλασή τους προς την εξουσία, αδιαφόρησαν για τα θύματα της αστυνομικής βίας, επειδή δεν ήταν «δικά τους», άρα κομματικώς επενδύσιμα, και επειδή έπρεπε να δείξουν ότι αυτοί αποτελούν δύναμη της τάξεως, παρά τα θρυλούμενα. Το δικό τους νόημα, τέλος, φυλάσσουν όσοι αποχώρησαν από τις επετειακές αναπαραστάσεις προτού γίνει του συρμού ο χλευασμός του Πολυτεχνείου, όσοι είδαν έγκαιρα τον επερχόμενο στραγγαλισμό του από σφετεριστές και απαγορεύοντες. Στην επιλεγμένη ανωνυμία τους, δεν μετανιώνουν αλλά και δεν νοσταλγούν, γιατί φορές φορές η νοσταλγία είναι προακύρωση του μέλλοντος, είναι ήδη ένας θάνατος.
Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

	ΣΤΑΣΕΙΣ (18-11-99)
Νήματα	Εθιμοτυπικά ή από ενδιαφέρον, αναζητούμε κάθε χρόνο τέτοιες μέρες το «νόημα του Πολυτεχνείου» - άλλοι για να το ξορκίσουν, άλλοι για να το λατρέψουν και άλλοι για να το χλευάσουν. Αλλά το νόημα αυτό δεν είναι ένα, δεν παρέμεινε ένα με το πέρασμα του χρόνου. Διασπάστηκε, κερματίστηκε, αναλύθηκε. Μπορεί εκείνο το τριήμερο να δηλώθηκε με τρεις μονάχα λέξεις, απτές και βαρύτιμες -τη λέξη του ψωμιού, τη λέξη της παιδείας, τη λέξη της ελευθερίας-, έκτοτε όμως, και όσο βαρυνόταν η μνήμη από την πίκρα ή την κόπωση και θριάμβευε η ιδιοτέλεια, τα νοήματα έγιναν πολλά, όσα και οι αναγνώστες και ερμηνευτές εκείνου του αρχικού. Το ενιαίο διασπαθίστηκε, λοιπόν, και μπόρεσαν έτσι να το λαφυραγωγήσουν ακόμη και οι απόντες ή και οι συκοφάντες. Ενα «νόημα του Πολυτεχνείου» αναγνωρίζει ο καθείς (που δικαιούται να θέσει και το πρόσημο της αρεσκείας του, το συν ή το πλην) σε όσους της εξεγέρσεως έγιναν με τα χρόνια τού καθεστώτος - υπουργοί, υφυπουργοί, αρχηγοί και στελέχη κομμάτων, γραμματείς εν γένει, «κράτος». Ενα άλλο «νόημα», που οπωσδήποτε παραχαράσσει εκείνο το γενέθλιο, το υπηρετούν όσοι ηγεμονεύουν σήμερα στις επετειακές διαδηλώσεις, «περιφρουρώντας» τες αυταρχικότατα και αποκλείοντας τους «αιρετικούς» από τις φάλαγγες της «νομιμότητας». Ενα τρίτο νόημα, δειλό, ξεφυτρώνει στα σχολεία, όπου, έστω μέσα από τα τραγούδια που ακούγονται πάλι και πάλι (τόσο που να μπερδεύεται στην παιδική ψυχή η 28η Οκτωβρίου με τη 17η Νοέμβρη), τα παιδιά αρπάζονται από την ιστορία ότι κάποιοι φοιτητές τα βάλανε με τα τεθωρακισμένα γιατί ήθελαν ελευθερία. Λίγο ακούγεται. Αλλά ίσως τελικά είναι πολύ, και πολύ ακριβό. Μια άλλη εκδοχή του «νοήματος του Πολυτεχνείου», απωθημένη αυτή και κατασιγασμένη, είναι οι επόμενοι νεκροί, όσοι σκοτώθηκαν στις επιμνημόσυνες διαδηλώσεις, εκεί, γύρω στο '80, όταν οι νυν κυβερνώντες, απασχολημένοι να ετοιμάζουν την επέλασή τους προς την εξουσία, αδιαφόρησαν για τα θύματα της αστυνομικής βίας, επειδή δεν ήταν «δικά τους», άρα κομματικώς επενδύσιμα, και επειδή έπρεπε να δείξουν ότι αυτοί αποτελούν δύναμη της τάξεως, παρά τα θρυλούμενα. Το δικό τους νόημα, τέλος, φυλάσσουν όσοι αποχώρησαν από τις επετειακές αναπαραστάσεις προτού γίνει του συρμού ο χλευασμός του Πολυτεχνείου, όσοι είδαν έγκαιρα τον επερχόμενο στραγγαλισμό του από σφετεριστές και απαγορεύοντες. Στην επιλεγμένη ανωνυμία τους, δεν μετανιώνουν αλλά και δεν νοσταλγούν, γιατί φορές φορές η νοσταλγία είναι προακύρωση του μέλλοντος, είναι ήδη ένας θάνατος. Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ