ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ (18-11-99)

Αφόρητη διαφάνεια

Ασφυκτικός ο κλοιός των αστυνομικών μέτρων γίνεται δυσβάσταχτος με τις καθημερινές αναφορές. Α! το τηλεοπτικό θέαμα έχει βρει τη χρυσή ευκαιρία και συνεχίζει το σόου της κατασκοπείας και της παρακολούθησης. Τόσοι δρόμοι κλειστοί, εκείνο θα απαγορεύεται, το άλλο δεν θα επιτρέπεται, ειδικά μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας θα παρακολουθούν τα πάντα, λες και δεν είναι η ζωή μας διάφανη σε αυτούς τους καιρούς που το θέαμα έχει αντικαταστήσει τη ζωή, λες και δεν είναι αυτός ο στόχος, καθημερινώς, της τηλεοπτικής κάμερας, που κυνηγάει ζεστή τροφή στις ιδιωτικές ζωές, στις σκοτεινές γωνιές κάθε ημέρα, κάθε λεπτό που οι κάμερες κυνηγούν την τηλεθέαση. Μα ο Αμερικανός πρόεδρος -ειδικώς, ο πρόεδρος Κλίντον- δεν είναι παρά η επιβεβαίωση της κυριαρχίας του θεάματος στην ίδια μας τη ζωή. Γέννημα-θρέμμα των στιγμιαίων εντυπώσεων του τηλεοπτικού φακού, πρωταγωνιστής των μεγαλύτερων τηλεοπτικών θεαμάτων της εποχής, μισητός ή γοητευτικός, δεν έχει σημασία για τη βιομηχανία του παγκόσμιου θεάματος, όσο η σκηνοθεσία της παντοδυναμίας του. Ακόμη και εκείνο το ριάλιτι σόου της ταπεινωτικής κατάθεσής του για τις ερωτικές ατασθαλίες του, που μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο, δεν ήταν παρά η επιβεβαίωση της δύναμης του θεάματος να επιβάλει την «ιδανική ιδέα» ενός θεσμού. Ακόμη και αυτός, ο παντοδύναμος, οφείλει να είναι διάφανος μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες, στα μάτια όλου του κόσμου. Μια ψευδαίσθηση διαφάνειας, που φυσικά δεν αφορά την άσκηση της εξουσίας, αλλά την προσωπική ζωή αυτού που την ασκεί· αλλά αυτό για την ψυχαγωγική ενημέρωση της εποχής δεν έχει καμιά σημασία. Αλλωστε, αυτή η «γλυκιά» σύγχυση είναι ο στόχος. Ισως γι' αυτό ακριβώς διαμαρτυρόταν προσφέροντας τη γύμνια της μέσα από μια γυάλα σε κοινή θέα η νεαρή φοιτήτρια έξω από το Πολυτεχνείο. Είμαστε όλοι γυμνοί, διάφανοι μπροστά στην αποκαλυπτική μανία του τηλεοπτικού φακού, μπροστά στις νέες εκλεπτυσμένες τεχνολογίες που καταργούν τον ιδιωτικό χώρο. Ζούμε μια εποχή τυραννικής διαφάνειας και άρα τυραννικής οικειότητας, καθώς ακόμη και αν δεν το έχουμε επιλέξει γινόμαστε ηδονοβλεψίες των προσωπικών και ιδιαίτερων στιγμών των άλλων, όπως και η κοπέλα επέβαλε το θέαμα της γύμνιας της αφήνοντας τις τηλεοπτικές κάμερες να καταγράψουν λεπτομέρειες από το κορμί της, τόσες που μόνον οι οικείοι της θα έπρεπε να γνωρίζουν. Να, όμως, που σε εποχές θριάμβου της εικόνας η ΕΤ1 κατάφερε χθες να μεταδίδει ποδοσφαιρικό αγώνα... ραδιοφωνικώς. Ενα τεχνικό πρόβλημα δεν επέτρεψε στο κανάλι να έχει εικόνα απευθείας από το γήπεδο Ηρακλείου για τον αγώνα Ελλάδας-Τσεχίας και δεν βρήκε άλλη λύση από το να προβάλει μία κάρτα στην οθόνη που εξηγούσε για ποιον αγώνα πρόκειται και άφησε τη ραδιοφωνική μετάδοση να καλύψει τον τηλεοπτικό χρόνο. Μία ακόμη από τις πρωτοτυπίες-ευρεσιτεχνίες της ελληνικής κρατικής τηλεόρασης και μάλιστα πολύ ανατρεπτική για τα τηλεοπτικά δεδομένα. Γιατί αν είχε οποιαδήποτε σχέση με τη βλάβη εκείνη η περίφημη «ηλεκτρονική ομπρέλα προστασίας» που άπλωσαν οι Αμερικανοί πράκτορες -της καταλογίζουν πλήθος από ηλεκτρονικά παράδοξα των ημερών- αυτό ήταν το καλύτερο μήνυμα προς τη χώρα-πατρίδα του οπτικοακουστικού θεάματος. Ορίστε, εμείς μπορούμε και χωρίς εικόνα. Οχι, παίζουμε.

Γράφει η Πόπη Διαμαντάκου