ΑΠΟΨΕΙΣ (04-01-00)

Σφυγμομετρήσεις, Σοφοκλέους, πληθωρισμός, Τζεμ, πόιντ σίστεμ, σφάλμα χιλιετίας. Τελικώς, όπως είπε συνάδελφος, αυτός ο -κατά συνθήκη- νέος αιώνας έχει ακριβώς τις ίδιες ειδήσεις με τον... παλιό. Εύστοχο το ευφυολόγημα, όχι μόνο επειδή επισημαίνει ότι δεν «διαβήκαμε» παρά ένα αποκλειστικώς συμβολικό ορόσημο, αλλά και -κυρίως- επειδή υπαινίσσεται πως ό,τι παρουσιάζεται ως είδηση, και μάλιστα σημαντική, είναι πολύ συχνά η πολλοστή επανάληψη ενός τετριμμένου -και εν πολλοίς αδιάφορου- πράγματος.

Ποια είναι, λόγου χάριν, η τόσο μεγάλη σημασία της νέας πολιτικής δημοσκόπησης; Αναμφιβόλως σημαντική για τους εκλογικούς επιτελείς των κομμάτων και όσους -πολλούς- έλκουν συμφέρον από τη διεξαγωγή και την έκβαση της προεκλογικής μάχης, η σφυγμομέτρηση μάλλον δεν είναι κρίσιμη για τον μέσο πολίτη, που γνωρίζει καλά ότι κάθε πρόβλεψη είναι πρόωρη («η νύχτα βγάζει επίσκοπο κι η αυγή μητροπολίτη», δεν λέμε;), αλλά και ότι κατά βάθος η επικράτηση του μεν ή του δε είναι για τον πολύ κόσμο παγερά αδιάφορη.

Aυτό δεν συνεπάγεται, φυσικά, ότι δεν πρέπει να παρουσιάζει ή να σχολιάζει κανείς τις δημοσκοπήσεις. Απλώς υπενθυμίζει ότι δεν πρέπει να συγχέουμε τις σφυγμομετρήσεις με τις... εκλογές (όπως στις Ευρωεκλογές, όπου ορισμένοι σχολίαζαν ερήμην του αποτελέσματος ακόμη και όταν αυτό είχε ξεκαθαρίσει) ούτε να παρασυρόμαστε από την «κατασκευή» επικαιρότητας... πριν την ώρα της. Το τελευταίο δεν έχει να κάνει με την αξιοπιστία των σφυγμομετρήσεων, που, αν πιστέψει κανείς τις κακές γλώσσες, διαφοροποιείται αρκετά κατά εταιρεία αλλά με το γεγονός ότι η μέτρηση της δημοτικότητας είναι εκ φύσεως «πλασματική» είδηση.

Eξηγούμαι: Γιατί είναι σημαντική η δημοτικότητα των κομμάτων τώρα και όχι σε μια ή πριν από μια εβδομάδα; Πιθανότατα, δεν είναι. Ηδη, π.χ., διευκρινίστηκε ότι η τελευταία δημοσκόπηση έγινε όταν όλοι θεωρούσαν βέβαιο ότι η Ν.Δ. δεν θα ψήφιζε τον κ. Στεφανόπουλο, αλλά και πριν από την ανάκαμψη της Σοφοκλέους. Θα έπρεπε, άρα, να γίνει τώρα μία νέα σφυγμομέτρηση, προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι εξελίξεις, και μετά μία άλλη, μετά τα επόμενα γεγονότα - και έτσι εις το άπειρον. Με αυτήν τη λογική, μέχρι να επανεκλεγεί ή να πάει σπίτι του ο κ. Σημίτης, θα... το συζητάμε το θέμα επί μήνες. Δεν είναι πάρα πολύ;

Iσως να μην είναι, αν σκεφθεί κανείς ότι «στις σημαντικότερες ειδήσεις» της ημέρας, κατά το μεταμεσονύκτιο δελτίο των περισότερων τηλεοπτικών δικτύων, συγκαταλεγόταν ο γάμος της κ. Κορομηλά και του κ. Γαλακτερού. Τρέμει κανείς στη σκέψη του ποιες είναι οι... ασήμαντες ειδήσεις, αλλά και του πόσες ώρες (!) θα μπορούσαν, αναλογικά, να αφιερώνονται στις δημοσκοπήσεις περί εκλογών, όταν ο γάμος είχε κάλυψη πολλών λεπτών - και μάλιστα από... παραθυράκι, δίκην ηδονοβλεπτικής κάμερας με στυλ Ομηρου Ευστρατιάδη.

Δηλαδή, θα πει κανείς ούτε σφυγμομετρήσεις ούτε Ρούλα; Αν και μια τέτοια αποτοξινωτική εμπειρία θα ήταν μάλλον ευεργετική για το πνεύμα μας, δεν έχει κανείς ψευδαισθήσεις ως προς το εφικτό της. Θα ήταν, όμως, καλό, βομβαρδιζόμενοι με δημοσκοπήσεις, γάμους και πουρνάρια, να διατηρούμε κάποιες επιφυλάξεις για τη σημασία τους και να θυμόμαστε ό,τι ακούσαμε και την... επόμενη ημέρα. Θυμηθείτε, π.χ., πόσες φορές έχουν αντιστραφεί οι πολιτικές εκτιμήσεις κατά τους τελευταίους δύο μόλις μήνες: ακούσαμε ότι η περί διαφθοράς και τζόγου εκστρατεία της Ν.Δ. πιέζει τον κ. Σημίτη, μετά ότι ο τελευταίος ανέκτησε καίριο προβάδισμα και τώρα, πάλι, ότι ο κ. Καραμανλής προηγείται, έστω εντός των ορίων του στατιστικού λάθους.

Aκούμε κάθε μέρα αναλύσεις, που την επαύριο αποδεικνύονται στηριγμένες σε εσφαλμένη βάση, αλλά πολύ λίγες κριτικές επισημάνσεις μακροτέρου ορίζοντα, που θα μας βοηθούσαν να αποκρυπτογραφήσουμε την... επόμενη είδηση.

Δεν είδα, π.χ., αν θέλουμε να μείνουμε στην ίδια δημοσκόπηση, να σχολιάζεται ιδιαίτερα το γεγονός ότι, παράλληλα με τη μεγάλη δημοτικότητα του κ. Στεφανόπουλου, υπάρχει η εκτίμηση του 61,6% των ερωτηθέντων ότι το πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας έχει μικρή ή καθόλου σημασία για τη χώρα και τα πολιτικά της πράγματα. Καθώς, όμως, αποδόθηκε τόση «θεσμική» και πολιτική σημασία στο ζήτημα της επανεκλογής του Προέδρου με επιχείρημα και τη δημοτικότητά του, δεν είναι άμοιρο σημασίας να γνωρίζει κανείς ότι από τους ίδιους, που «στηρίζουν» τη δημοτικότητα αυτή, οι έξι στους δέκα θεωρούν το όλο ζήτημα της Προεδρίας δευτερεύον...

Ποια θα ήταν, άραγε, η γνώμη των ερωτηθέντων αυτών ως προς τη σημασία του... γάμου; Ευτυχώς, πάντως, τα δελτία ειδήσεων του διέθεσαν λιγότερο χρόνο από τις εκδηλώσεις για την υποδοχή της χιλιετίας.

Για την ίδια την τελετή στην Ακρόπολη, προ πάσης κριτικής, θα άρμοζε ίσως μια παρατήρηση: όπως σε πλήθος θεμάτων, είναι άλλο να επικρίνει κανείς το ίδιο το γεγονός του εορτασμού και άλλο να σχολιάζει τον τρόπο που έγινε. Οποιος τοποθετείται αρνητικά κατ' αρχήν, είναι κατά τεκμήριο κακός σχολιαστής του επιμέρους. Αν π.χ. πιστεύει κανείς ότι το Χρηματιστήριο είναι εκμαυλιστικός χώρος απατηλών παιγνίων, είναι μάλλον ακατάλληλος να κρίνει τι είναι φούσκα και τι όχι: όλα... φούσκες θα του φαίνονται.

Oμολογών την εξαρχής αρνητική τοποθέτησή μου απέναντι στις εκδηλώσεις για τη -διεθνώς... εσπευσμένη- υποδοχή της νέας χιλιετίας, όπως και απέναντι σε κάθε είδους πανήγυρη χάριν συμβολικών ημερομηνιών ή προσώπων, πιστεύω ότι αδικεί κανείς την αθηναϊκή γιορτή, βρίσκοντάς της μόνο στραβά. Και αν δεν με συγκινούν τα φώτα, τα πυροτεχνήματα και οι καπνοί, διερωτώμαι πάντως τι άλλο θα μπορούσε να έχει ένας εορτασμός τέτοιων προδιαγραφών, προορισμένος να συγκινήσει και να «ζωντανέψει» μεγάλο πλήθος κόσμου, αλλά και να εξασφαλίσει τη διεθνή τηλεοπτική του μετάδοση. Και αυτούς τους στόχους φαίνεται ότι τους πέτυχε η γιορτή της πρωτεύουσας, αν κρίνει κανείς από τις διηγήσεις όσων πήγαν εκεί και από την προβολή της από τα διεθνή δίκτυα.

Mια απορία, πάντως, με αφορμή την επιτυχία αυτή. Μήπως θα ήταν σκόπιμο να σχεδιασθεί η οργάνωση και εκδηλώσεων σε αρχαιολογικούς χώρους, χωρίς φώτα, πλήθος κόσμου ούτε... μιλένιουμ; Ενα ηλιοβασίλεμα στο Σούνιο με μια μικρή ορχήστρα (και εισιτήριο ασφαλώς) είναι πάντα μαγικό. Οπως και η πανσέληνος στον Ιερό Βράχο, που ενέπνευσε τις «Εξι νύχτες στην Ακρόπολη»...

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ