|
|
|
| Θεοφάνια σήμερα και ελπίζει κανείς να αποδώσει ο αγιασμός στο... Χρηματιστήριο, μήπως φύγουν επιτέλους οι καλλικάτζαροι, που φαίνεται ότι αυτή τη φορά ανέβηκαν στην επιφάνεια της Γης πρόωρα, πολύ πριν από την ημέρα των Χριστουγέννων, και αναστάτωσαν το σύμπαν με τις καταστροφές τους. |
| Αλλά, βέβαια, αυτή η τελευταία δεν είναι καταστροφή. Μόνο μία απλή «ρευστοποίηση κερδών», που προκάλεσε γενική «διόρθωση». Αυτό, τουλάχιστον, βεβαιώνουν οι περισσότεροι από τους επαγγελματίες των αγορών, επισημαίνοντας ότι ούτε ο φόβος αύξησης των επιτοκίων ούτε κάποιο άλλο από τα δεδομένα της πραγματικής οικονομίας υποδεικνύει κάποια σοβαρή κρίση στον ορίζοντα. |
| Φυσικά, όλες αυτές οι διαβεβαιώσεις έχουν πενιχρή αξία. Οι επαγγελματίες δεν γνωρίζουν πώς θα αντιδράσουν οι αγορές· αν το γνώριζαν με υψηλό βαθμό βεβαιότητας δεν θα παιδεύονταν επενδύοντας επί προμηθεία τα δικά μας χρήματα: θα ήταν πάμπλουτοι και ακριβοθώρητοι. |
| Αν αυτό ακούγεται ως ισοπεδωτικό επιχείρημα, αφού οι επαγγελματίες ασφαλώς γνωρίζουν περισσότερα από μας, έχει πάντως κάποια βασιμότητα, τουλάχιστον με την έννοια ότι το τωρινό σχόλιο των ειδικών δεν απαντά στην ερώτηση που τους τίθεται. Πραγματικά, το ζήτημα δεν είναι αν τα οικονομικά μεγέθη δικαιολογούν ανησυχία για το μέλλον, αλλά αν υπάρχει φόβος αποτελμάτωσης ή καθίζησης των χρηματιστηρίων χωρίς κάποια συγκεκριμένη οικονομική αιτία, για μόνο τον λόγο ότι «αίφνης» το κοινό συνειδητοποιεί ότι οι μετοχές έχουν γίνει πολύ ακριβές, θεωρεί ότι δεν υπάρχει ισχυρή προοπτική να γίνουν ακόμη ακριβότερες και δεν είναι πλέον διατεθειμένο να αγοράσει στα τρέχοντα επίπεδα. |
| Ακόμη και όσοι, ελάχιστοι ειδικοί είχαν προβλέψει τις μεγάλες διορθώσεις του παρελθόντος, δεν επικαλούνταν κάποιο συγκεκριμένο λόγο, αλλά μόνον το ψηλό επίπεδο των τιμών σε σχέση με τις προσδοκίες. Ακόμη και στα κραχ, οι υποτιθέμενες συγκεκριμένες «αιτίες», που τα προκάλεσαν, ως επί το πλείστον... ανακαλύφθηκαν εκ των υστέρων. Οσο για τις εκάστοτε Κασσάνδρες, σε πολλές περιπτώσεις είχαν, μέχρι να δικαιωθούν, γίνει περίγελως: οι αναλυτές δεν προβλέπουν, συνήθως, την κρίση... δυο μέρες πριν ξεσπάσει, αλλά εκφράζουν την ανησυχία τους αρκετό καιρό νωρίτερα· αν, στο μεσοδιάστημα μέχρι την εκδήλωση της κρίσης, οι αγορές ανεβαίνουν, οι μάντεις κακών αντιμετωπίζουν τη χλεύη, αν όχι κατηγορίες υπονομευτικής δράσης. |
| Συμπέρασμα απ' όλα αυτά τα «ιστορικά» είναι ότι το σημερινό ερώτημα δεν είναι κατά πόσον οι αγορές απειλούνται από κάποιον συγκεκριμένο κίνδυνο, αλλά αν οι αναλυτές «διαισθάνονται» πως η ευφορία έχει αρχίσει να κάμπτεται, εν όψει και των διεθνών υπερκερδών κατά τους τελευταίους μήνες. Με δυο λόγια, για να έρθουμε στα δικά μας, δεν ρωτάμε αν ελλοχεύει κάποια πραγματική οικονομική απειλή για τη Σοφοκλέους, αλλά αν προβλέπεται μεσοπρόθεσμη ανοδική τάση στην αγορά ή κάποιους κλάδους της. Αν δεν προβλέπεται, δεν έχει κανείς λόγο να διατηρεί θέσεις σ' αυτήν... |
| Το ερώτημα είναι ιδιαιτέρως κρίσιμο για το ελληνικό χρηματιστήριο, όπου ράλι, ξε ράλι μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς, δεν έχει ακόμη ανακτηθεί το έδαφος από τις απώλειες μετά τον Σεπτέμβριο, η δε συμπεριφορά των επενδυτών/παικτών αποπνέει μεγάλη νευρικότητα και έλλειψη πίστης. Οσοι έχουν αγοράσει π.χ. Εθνική στις 28.000 θα σας πουν, με ιδιαιτέρως εύγλωττα μπινελίκια, ότι δεν έχουν δει κανένα ράλι από τότε που πήρε τον τίτλο ο Χάκινεν... |
| Εστω, όμως, ότι δεν μας ενδιαφέρουν οι «παίκτες» ούτε το βραχυπρόθεσμο κέρδος, αλλά οι μακροπρόθεσμοι επενδυτές, που αφήνουν τα χρήματά τους στην αγορά. Αυτοί, ξέρετε, με την υπομονή δεκαετίας, που κέρδισαν 80.000% από την Αμέρικα ον Λάιν στη Νέα Υόρκη. Πώς προδιαγράφεται το μέλλον γι' αυτούς; |
| Ο Γουόρεν Μπάφετ, που απεκόμισε μερικά ευτελή δισεκατομμύρια δολάρια με μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις στις αγορές αξιών, δεν τα βλέπει ρόδινα τα πράγματα. Οχι ότι προβλέπει πτώση. Επισημαίνει, όμως, ότι οι επενδυτικές υπερπροσδοκίες, που καλλιεργήθηκαν από την ιλιγγιώδη άνοδο των τελευταίων δέκα και πλέον ετών, δεν προβλέπεται να βρουν ανάλογη δικαίωση κατά την προσεχή δεκαετία. |
| Οι αγορές, σημείωνε ο Μπάφετ σε πρόσφατο κείμενό του στο «Φόρτσουν», «συμπεριφέρονται, μερικές φορές επί μακρά διαστήματα, κατά τρόπο που δεν συνδέεται με την αξία των πραγμάτων. Αργά ή γρήγορα, όμως, η αξία μετράει». Και η αξία, στις μετοχές, είναι συγκριτική. Ακόμη και αν τα εταιρικά και οικονομικά δεδομένα είναι καλά, οι μετοχές δεν θα είναι ελκυστικές, αν τα επιτόκια είναι πολύ ψηλά - και άρα η επένδυση σε ασφαλείς τίτλους (κρατικά ομόλογα κ.λπ.) ιδιαίτερα ελκυστική. Κατά την 17ετία 1964-1981, ο συνδυασμός των δεδομένων αυτών είχε ως αποτέλεσμα να βρίσκεται ο Ντάου Τζόουνς το 1981 στα ίδια επίπεδα με εκείνα του 1964. |
| Η έκρηξη, που ακολούθησε, θα έχει άραγε συνέχεια ή θα γνωρίσουμε μια 17ετία ανάλογη εκείνης, που αναφέρει ο Αμερικανός κροίσος; Ο ίδιος πιστεύει ότι τα πράγματα μπορούν να πάνε καλά, όχι όμως τόσο καλά όσο στο πρόσφατο παρελθόν ούτε τόσο καλά όσο προσδοκάμε λόγω αυτού του παρελθόντος. Αυτό, σημειώνει ο ίδιος, δεν σημαίνει ότι οι αγορές θα πάνε άσχημα ή καλά την επόμενη εβδομάδα, μήνα ή χρόνο. Αυτού του είδους τις προβλέψεις, ο πολύς Μπάφετ τις θεωρεί έωλες και, εν τέλει, αδιάφορες, αφού οι υπεραποδόσεις εξασφαλίζονται με την υπομονή... |
| Μέρα που είναι, θα πείτε, πάλι με τα χρηματιστήρια ασχολούμαστε; Ας είμαστε ειλικρινείς: τι λέτε ότι θα απασχολεί σήμερα τον μέσο Ελληνα, ποιος θα πιάσει τον Σταυρό στη θάλασσα; Δικαίως ή αδίκως, μάλλον για τη Σοφοκλέους θα συζητούμε οι περισότεροι. Αλλο το γεγονός ότι θα συζητούμε ως Ελληνες, αντάξιοι (και δεν ειρωνεύομαι) του τρόπου ζωής μας: με το ουζάκι μας, τη βόλτα μας και τον καθαρό ουρανό μας, που μας επιτρέπει τη γκρίνια χωρίς... μελαγχολία. |
| Αλήθεια, όσοι, μετά ή άνευ εκκλησιασμού, κάνετε -αν ο καιρός βοηθάει- τον περίπατό σας στον Αγνωστο Στρατιώτη, θυμηθείτε να προσέξετε το βήμα των Ευζώνων. Με αφορμή προχθεσινή φωτογραφία της στήλης, αναγνώστης της «Κ», απόστρατος ανώτατος αξιωματικός, αναρωτήθηκε μήπως ήρθε η ώρα να αλλάξουν οι κινήσεις των ανδρών της Προεδρικής Φρουράς, που αποπνέουν έναν μιλιταρισμό μάλλον κακέκτυπο και παρωχημένο. Οι κινήσεις θα μπορούσαν, όντως, να γίνουν λιτότερες, χωρίς να βλάψουν ούτε την εικόνα των Ευζώνων ούτε το αξιοθέατον της αλλαγής φρουράς για τους επισκέπτες... |
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ
|