Η επανάσταση στον ελλαδικό χώρο


      Στην Πελοπόννησο, λίγο μετά τη εξέγερση στις Ηγεμονίες, οι Τούρκοι κάλεσαν τους Ελληνες προεστούς στην Τρίπολη, διοικητικό κέντρο της περιοχής, με σκοπό να τους κρατήσουν ως ομήρους. Πολλοί προεστοί, κυρίως από την Αχαία, συναισθάνθηκαν τον κίνδυνο και με διάφορες προφάσεις απέφυγαν να πάνε στην Τρίπολη. Με αγωνία περίμεναν να μάθουν τα νέα από τις Ηγεμονίες.

Ηδη όμως από τις 14 έως τις 20 Μαρτίου είχαν αρχίσει εξεγέρσεις σε πολλά μέρη της Πελοποννήσου, όπως στο Αγρίδι, στις Κατσάνες και στον Παλαιόπυργο. Στις 21 Μαρτίου κηρύχθηκε η επανάσταση στη Μάνη και μια μέρα αργότερα ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης πολιορκούσε την Καλαμάτα.

Στις 25 Μαρτίου ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός σήκωσε το λάβαρο της επανάστασης στο μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας στα Καλάβρυτα. Εκεί ήταν συγκεντρωμένοι οι περισσότεροι προεστοί περιμένοντας να πληροφορηθούν αν η Ρωσία θα υποστηρίξει τον αγώνα των Ελλήνων εναντίον των Τούρκων. Το γεγονός αυτό θεωρείται ως η "επίσημη" έναρξη της ελληνικής επανάστασης. Μέχρι τις 28 Μαρτίου η επανάσταση είχε γενικευθεί σε όλη την Πελοπόννησο και μόνον η Τρίπολη με τη γύρω περιοχή της και το χωριό Λάλα είχε παραμείνει στην κατοχή των Τούρκων. Τις πρώτες ημέρες οι επαναστάτες προσπάθησαν να καταλάβουν τα φρούρια γύρω από τις πόλεις και αφού το κατάφεραν αυτό συγκεντρώθηκαν γύρω από την Τριπολιτσά. Τελικά η Τριπολιτσά έπεσε στα χέρια των Ελλήνων στις 23 Σεπτεμβρίου.

Τις επόμενες ημέρες η επανάσταση επεκτάθηκε και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Στις 4 Απριλίου ξεσηκώθηκαν οι Ελληνες στην ανατολική Στερεά Ελλάδα και κατέλαβαν τη Λιβαδειά, την Αμφισσα και την Αταλάντη. Μια μέρα νωρίτερα είχαν προσχωρήσει στην επανάσταση οι Σπέτσες, ακολούθησαν στις 6 Απριλίου τα Ψαρά, η Υδρα στις 16, η Σάμος και η Κάσος στις 26 του ίδιου μήνα.

Στις αρχές Μαίου έφθασε στη Θεσσαλία ένας λόγιος και δάσκαλος του Γένους, ο Ανθιμος Γαζής, ο οποίος με τα κηρύγματά του παρότρυνε τους Ελληνες ννα εξεγερθούν εναντίον των Τούρκων. Τελικά η επανάσταση εξερράγη στις 7 Μαίου στις Μηλιές του Πηλίου και αμέσως επεκτάθηκε στις περιοχές του Βόλου και του Βελεστίνου.

      Στη Μακεδονία η επανάσταση κηρύχθηκε στις 17 Μαίου. Ηδη από τις 11 Μαρτίου είχε αποβιβαστεί στο Αγιο Ορος ο Φιλικός Εμμανουήλ Παπάς και με κέντρο τη μονή Εσφιγμένου άρχισε να στρατολογεί ενθουσιώδεις επαναστάτες. Η επανάσταση επεκτάθηκε και στη Χαλκιδική, τον Ολυμπο και το Βέρμιο. Οι υπόλοιπες περιοχές της Μακεδονίας δεν ξεσηκώθηκαν διότι οι Τούρκοι συνέλαβαν τους προεστούς και τους κρατούσαν ομήρους επιβάλλοντας παράλληλα καθεστώς τρομοκρατίας στην ύπαιθρο.

      Στη δυτική Ελλάδα πρωτοστάτησε στον ξεσηκωμό το Μεσολόγγι. Στις 20 Μαίου υψώθηκε η σημαία της επανάστασης στο διοικητήριο της πόλης και την επομένη στο Αιτωλικό. Στις 25 Μαίου κηρύχθηκε επίσημα η επανάσταση στο Ξηρόμερο από τον οπλαρχηγό της περιοχής Γεώργιο Βαρνακιώτη.

      Στην Κρήτη οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων σημειώθηκαν στις 11 Ιουνίου στο Θέρισο, ενώ τις επόμενες ημέρες διεξήχθησαν σφοδρές μάχες στο Ρέθυμνο, στα Χανιά και στα Σφακιά.

      Η Ηπειρος άργησε να ξεσηκωθεί. Η αιτία ήταν η ανταρσία του Αλή Πασά εναντίον του Σουλτάνου και η συμμαχία των Σουλιωτών με τον Αλή. Ομως στα μέσα Σεπτεμβρίου οι Σουλιώτες επιτέθηκαν στο Τόσκεσι σε Τουρκαλβανούς, πιστούς στον σουλτάνο, ενώ τρεις μέρες αργότερα νίκησαν μεγάλες τουρκικές δυνάμεις στα Πέντε Πηγάδια.

Το 1822 και το 1823 οι Τούρκοι προσπάθησαν να ανακουφίσουν όσα φρούρια άντεχαν ακόμη στις επιθέσεις των Ελλήνων, αλλά οι ενέργειές τους δεν είχαν τα αποτελέσματα που περίμεναν. Εγιναν δυο εκστρατείες μια στη δυτική Ελλάδα με επικεφαλής τους πασάδες Ομέρ Βρυώνη και Κιουταχή και στην ανατολική από τον Δράμαλη. Οι πρώτοι, παρά τις πρώτες επιτυχίες τους ηττήθηκαν από τους Ελληνες στο Μεσολόγγι τον Δεκέμβριο του 1822, ενώ ο Δράμαλης υπέστη φοβερή πανωλεθρία στα Δερβενάκια από τον Κολοκοτρώνη και τον Νικηταρά. Ο τουρκικός στόλος στη διάρκεια του καλοκαιριού είχε προσπαθήσει να επικρατήσει στη θάλασσα. Ομως μετά την καταστροφή της Χίου ο Κανάρης κατόρθωσε να πυρπολήσει την τουρκική ναυαρχίδα. Οι μόνες τουρκικές επιτυχίες ήταν η καταστολή της επανάστασης στη Μακεδονία και την Ηπειρο.

Το 1823 οι Τούρκοι προσπάθησαν να στείλουν την κύρια δύναμη του στρατού τους στη δυτική Ελλάδα και τον στόλο στην ανατολική, αλλά υπέστησαν και πάλι μεγάλες απώλειες στον παρνασσό και στο Μεσολόγγι. Επίσης οι Ελληνες κατόρθωσαν να καταλάβουν το φρούριο του Ακροκορίνθου. Ομως όλη η Θεσσαλία υποτάχθηκε στους Τούρκους.

Τον επόμενο χρόνο ο σουλτάνος ήρθε σε συνεννόηση με τον Μωχάμετ Αλι, πασά της Αιγύπτου για να στείλει τον γιο του, Ιμπραήμ πασά με στρατό και στόλο στην επαναστατημένη Ελλάδα. Εκείνος αποβιβάστηκε τον Φεβρουάριο του 1825 στην Πελοπόννησο. Μέχρι τα τέλη του 1825 οι Ελληνες οπλαρχηγοί παρά τις προσπάθειές τους δεν μπόρεσαν να τον εμποδίσουν να απλώσει τις δυνάμεις του στην Πελοπόννησο και να καταστρέφει τις σοδειές, τα χωριά και τους οικισμούς.

Τον Ιανουάριο του 1826 ο Ιμπραήμ συγκέντρωσε τις δυνάμεις του γύρω από το Μεσολόγγι και άρχισε να το πολιορκεί. Τελικά η ηρωική αυτή πόλη έπεσε στα χέρια του στις 10 Απριλίου. Ομως οι δυνάμεις του είχαν υποστεί βαρύτατες απώλειες και δεν μπόρεσε να κατανικήσει τις δυνάμεις των Ελλήνων στην Πελοπόννησο το καλοκαίρι του ίδιου έτους, ούτε να ανεφοδιαστεί με άνδρες και πολεμοφόδια από την Κωνσταντινούπολη. Επίσης τον Αύγουστο του 1826 ο Κιουταχής κατάφερε να καταλάβει την Αθήνα παρά την αντίσταση του Καραισκάκη.