Enenhnta Epta - To Periodiko ths Politistikhs Prwteyoysas
Teyxos 6o


To anaktoro ekteinotan ston xwro poy perikleietai meta3y ths Egnatias, twn Anatolikwn kai twn 8alassiwn teixwn, opoy h mnhmeiwdhs prosoch kai o mikros Rwmaikos limenas, h skala toy opoioy pairnei to onoma «ekklhsiastikh skala», otan argotera to oktagwno metatrepetai se nao.

Apo ta yparxonta leicana mporoyme na diakrinoyme enan kyrio a3ona poy orizetai apo th Rotonta kai th megalh ai8oysa me kogxh sta notia, sth shmerinh odo D. Goynarh, parallhlo pros ton Ippodromo, ki enan deytero nohto, ka8eto a3ona, ston opoio brisketai to Nymfaio kai h megalh or8ogwnia ai8oysa poy proyphrxe toy oktagwnoy. Yphrxan dyo akomh or8ogwnies se katoch ayles, twn opoiwn oi a3ones symmetrias den sympiptoyn, dhladh mia mikrh boreia kai mia megalyterh, sta notia toy nohtoy a3ona. H notia megalh aylh periballotan apo stoa poy exei chfidwto dapedo me diakosmhtika 8emata omoia toy ypoloipoy anaktoroy. Mia marmarinh ba8mida odhgoyse se platy anoigma me to opoio syndeontan ta basilika diamerismata -e3afanismena shmera - me to Nymfaio. Ena agnwsto perikentro ktirio yphrxe sta boreia ths mikrhs aylhs. Sthn prwth, loipon, fash dexomaste to Galeriano sygkrothma, opws perigrafhke pio panw, xwris dhl. to oktagwno. Sta katopina xronia, se mia nea seira ergwn kataskeyazetai to megalo perikentro ktirio me ton mnhmeiwdh pro8alamo strammeno kai prospelasimo monon apo ton noto, opoy o aytokratorikos limenas. To ktirio topo8eteitai ston xwro poy adeiase apo thn katedafish ths ai8oysas kai twn pleyrikwn dwmatiwn, afoy krath8hkan monon oi dyo basikoi toixoi -boreios kai anatolikos- enw sta dytika toy ktirioy paremeine megalos eley8eros xwros.

STOYS NEWTEROYS XRONOYS

Thn perioxh opoy brisketai to Galeriano sygkrothma katalambanei enas newteros laikos oikismos poy xtizetai panw stis epixwseis. Sth 8esh ths oktagwnikhs ai8oysas, opws proanafer8hke, xtizetai to Akse Metzht tzami kai dytika toy mia krhnh, enw sth 8esh toy dytikoy or8ogwnioy dwmatioy kataskeyazontai dyo mikres - ane3ereynhtes mexri twra - 8olwtes kataskeyes.

H pyrkagia toy Aygoystoy toy 1917, poy erhmwse to megalytero tmhma ths palaias 8essalonikhs -panw apo 100 ektaria- apo thn odo Agioy Dhmhtrioy mexri thn 8alassa, stamathse sthn anatolikh pleyra ths, dhladh sthn perioxh ths Diagwnioy - plateias Nayarinoy.

Prin apo ton B´ Pagkosmio polemo, xtisthkan oi prwtes polykatoikies sthn Diagwnio, sthn odo Prigkipos Nikolaoy, perimetrika ths plateias Nayarinoy, sthn odo Byrwnos kai se tmhma ths odoy Isayrwn.

Kata thn palaioxristianikh epoxh, gia thn latreia ths neas 8rhskeias h oktagwnikh ai8oysa metaskeyazetai rizika. H kyria eisodos paramenei ston noto, afoy periorizetai to arxiko ths anoigma (5 m.) sto miso. Epipleon anoigontai ston borra, sto ba8os ths prwths kai ths ekths kogxhs, dyo omoies portes, poy odhgoysan se dyo symmetrika or8ogwnia, me eswterikh stayrikh diar8rwsh, dwmatia. Oi perimetrikoi toixoi xtizontai se epafh me toys e3wterikoys toixoys toy Oktagwnoy, akoloy8wntas thn idia katey8ynsh. Epishs dinetai h dynatothta epikoinwnias ths kyrias ai8oysas me to anaktoro, mesw stoas platoys 1,40 m. poy kalyptetai me hmikylindriko 8olo.

Sth megalh ai8oysa kataskeyazetai dapedo apo marmarines plakes kai megala diaxwra me marmaro8ethmata (diagwnia topo8ethmenes tetragwnes plakes skoyroy kai anoixtoy xrwmatos). Ta diaxwra einai topo8ethmena asymmetra ws pros thn kanonikh xara3h ths ai8oysas, wste na tonizetai o a3onas megalh kogxh-notia eisodos. Oi kogxes diastrwnontai me aples or8ogwnies plakes. To dapedo ths megalhs kogxhs yperycwnetai kata 0,30 m. gia na probalei ws iero kai olo to allo dapedo anaskeyazetai sth morfh poy diaswzetai shmera. Asfalws, oysiwdeis allages ginontai ston diakosmo.

Ws aitio ths katastrofhs toy 8ewreitai seismos, to prwto tetarto toy pemptoy aiwna h dyo aiwnes argotera (thn epoxh poy katastrafhkan apo seismo ta shmantikotera shmeia kai ta teixh ths 8essalonikhs) h kai ta dyo, dhladh to ktirio menei axrhsimopoihto epi xroniko diasthma apo ton prwto seismo kai katarreei apo ton deytero.

(Stoixeia apo thn meleth toy G. Kni8akh «To Oktagwno ths 8essalonikhs»).

Epistrofh sthn prohgoymenh selida..


footer_11.gif - 10896,0 K