Enenhnta Epta - To Periodiko ths Politistikhs Prwteyoysas
Teyxos 7o


8ESSALONIKH, APO MAKRIA KI AGAPHMENH

Ths Salonikhs monaxa ths prepei to karabi.

Na mhn tolmhseis na th deis pote apo th steria

(N. Kabbadias, «8essalonikh II»)

Prokeimenoy peri 8essalonikhs, h eisodos toy kosmoy

na ginetai ap' th 8alassa.

(N.G. Pentzikhs, «Mhtera 8essalonikh»)

H 8essalonikh apotelei, logw 8eshs, mia periblepth, e3wstrefh polh - den exei pisw pleyra. Ta ycwmata kai oi oreinoi ogkoi stoys opoioys akoympa, thn strefoyn anagkastika pros thn 8alassa. Ayto to antilambanetai kaneis toso otan periferetai sto eswteriko ths (3erei panta kata poy peftei h 8alassa akomh ki an den thn blepei) oso ki otan thn proseggizei me karabi kai thn 8eatai e3 apostasews.

Swzomenes ekteneis entypwseis apo thn 8alassia 8eash ths polhs 3ekinoyn apo ton perasmeno aiwna kai pyknwnoyn sth diarkeia toy Megaloy Polemoy sta 1914-19, otan h 8essalonikh ypodexetai olo to symmaxiko stratomani poy katapleei adiakopa yperdiplasiazontas mesa se ligoys mhnes ton plh8ysmo ths. Opws einai fysiko, oi ek toy makro8en entypwseis einai 8aymastikes: «Prokeitai gia mia e3aisia optasia... H polh einai sa na kamarwnei epideiktika gia ta megaleia ths... Megalopreph 8ea... An einai kaneis kallitexnhs, katalambanetai amesws apo ton po8o na afe8ei ermaio katameshs ths 8alassas gia n' apotypwsei ston kamba to panorama poy 3ediplwnetai mpros sta matia toy...». Ka8ws omws olo ayto to allofylo anideo xarmani arxizei na thn perpata kai na thn niw8ei sto petsi toy, oi gnwmes diastrefontai dramatika: «Oso omorfh deixnei e3 ocews h 8essalonikh, toso a3io8rhnhth einai otan thn blepeis apo mesa... Oi dromoi ths einai kataskammenoi apo ta baria symmaxika kamionia ki exoyn metamorfw8ei se fardia borborwdh ryakia. Ta pezodromia, otan yparxoyn, einai kalymmena apo mia glitserh lasph... Olh h polh einai xwris ka8oloy xarh, xwris erwtismo, daimonismenh ap' to wmo emporiko alisberisi...».

Sta 1930 oi 8essalonikeis exoyn, gia prwth fora isws, thn eykairia na antikrisoyn thn polh toys katakoryfa, apo aeros. Mia agglikh aeroporikh etairia onomazei ena apo ta kainoyrgia ydroplana ths «Sity of Salonika». To pros8alasswnei mprosta sto Mentiterane, opoy baftizetai ellhnisti ki or8odo3a ap' ton mhtropolith Gennadio. Osoi apo toys eypatrides oregontai ligh orath patridognwsia kai mporoyn na kataballoyn 250 draxmes (otan o sinemas den kostizei parapanw apo dekariko) apolambanoyn deka-deka mia hmiwrh bolta panw ap' thn polh, epi arketes meres. Toso poly toys aresei, poy ligo argotera idryoyn thn Enwsh Filwn Aeros h opoia, sthn prospa8eia ths na eklaikeysei to aeroplano, organwnei diafhmistika ta3idia me thn Etairia Enaeriwn Sygkoinwniwn gia thn A8hna. Epibaths s' ena apo ayta, iptamenh me to skafos «8essalonikh», h logia Meroph Basilikoy, katagrafei tis entypwseis ths apo thn enenhntalepth pthsh: «Petoyme sta 2500 metra... Se mia stigmh anoi3a to para8yraki moy apo periergeia kai ebgala to xeri moy e3w ston aera. Fysoyse toso krya kai dynata poy nomisa pws 8a moy to espane... Blepoyme katw san xarth ton kolpo ton 8ermaiko kai se liga lepta ton Kissabo opote trwme mpoyrekakia, ergo ths ypogegrammenhs...». Sta telh ths dekaetias toy '40, oi Ellhnikes Aeroporikes Grammes ekteloyn pleon taktikes pthseis A8hna - 8essalonikh, ki o Dhmhtrhs Ca8as s' ena xronografhma toy apotypwnei thn parais8htikh proslhch ths polhs poy dhmioyrgei h enaeria enatenish ths: «H 8essalonikh brisketai konta mas oso ki ena apo ta lewforeiaka termata ths prwteyoyshs. Apo thn plateia toy Syntagmatos ws ton Leyko Pyrgo den mesolabei para mia syntomh lewforeiakh grammh... Ka8ws perpatw sthn odo Megaloy Ale3androy einai adynato na syllabw thn apostash poy me xwrizei ap' to spiti moy...».

Thn apostash poy ton xwrizei apo to spiti toy ekei apenanti exei, gia teleytaia fora, thn eykairia na metrhsei o 8essalonikios mexri tis arxes ths dekaetias toy '70 otan pia stamatoyn ta dromologia toys ta karabakia opws o «Alekos», h «Leykh», h «Eydokia», h «Anna Maria», poy meteferan toys kataidrwmenoys aytox8ones stis apenanti aktes ths Peraias, toy Mpa3e kai ths Agias Triadas, gia boyties kai oyzo. Ma kai na mporoysan shmera na to epanalaboyn oi 8essalonikeis, 8a toys htan dyskolo na 3ediakrinoyn ta endon shmeia ths polhs, ka8ws o tropos domhshs kai xwro8ethshs 8olwnei tis eikones antikry, kanontas akomh kai ton Leyko Pyrgo dysdiakrito: opws anaferei o «Plohgos» twn ellhnikwn aktwn ths Ydrografikhs Yphresias toy Polemikoy Naytikoy «O Leykos Pyrgos proballetai stis polyorofes polykatoikies kai den anagnwrizetai eykola kata thn hmera kai idiaitera tis prwines wres.»

Etsi, h shmerinh 8essalonikh einai sxedon sterhmenh apo to eidwlo ths, gia prwth fora sthn istoria ths. H dyskolia optikhs prosbashs sto yper8eama ths polhs, me e3airesh toys kalokairinoys mhnes, sygxyzei toys twrinoys katoikoys ths poy den mporoyn n' anakalesoyn apo mnhmhs to sxhma poy periexei th syneidhsh kai to aima toys. «Niw8w na eimai oxi aplws o xarths h to parastatiko sxhma ths 8essalonikhs, para ayth tayth h ektash poy katalambanei panw sthn epifaneia ths ghs, kampylwmenos san to3o gyrw apo th mhtrikh 8alassa», ais8an8hke kapote o Nikos Gabrihl Pentzikhs. H a3ia enos tetoioy e3 ocews anagnwrismoy synocizetai sthn e3hs frash apo mia sxolikh ek8esh enos dekatriaxronoy koritsioy poy, epistrefontas perysi apo th Santorinh sth gene8lia polh toy, egrace: «Antikrizontas thn apo to karabi, moy apokalyf8hke to nohma ths 8essalonikhs. Brhka tis kryfes omorfies ths poy ths edinan perissotero tono». Omws, h parakatw frash symplhrwnei, mallon odynhra, thn prwth: «Kata th gnwmh moy, 8a h8ele kaneis na thn blepei panta apo makria para na zei s' aythn».


LEZANTES EIKONWN

1. H 8essalonikh apo aeros, se kart postal ths dekaetias toy '70.

2. Apoch ths 8essalonikhs apo 8alasshs, gyrw sta 1925. Diakrinetai h palia 3ylinh problhta toy Leykoy Pyrgoy.

3. 4. Ekdromh me karabaki ston Mpa3e, ton Septembrio toy 1963.

5. Panorama toy 8ermaikoy kolpoy kai ths makedonikhs endoxwras se diptyxh kart postal toy Megaloy Polemoy.

6. Atenizontas th 8essalonikh me ta kyalia, mesa apo symmaxiko polemiko ploio gyrw sta 1915.

Epistrofh sthn prohgoymenh selida..


footer_11.gif - 10896,0 K