Οι κάτοικοι της Κρήτης ειναι γνωστοί για τον ιδιόμορφο χαρακτήρα τους. Αγαπούν τους ξένους, είναι άνθρωποι ευχάριστοι, πρόσχαροι και φιλόξενοι. Όπως μαρτυρά και η ένδοξη πολυτάραχη ιστορία τους, διακατέχονται από μια έντονη επιθυμία για ελευθερία και ανεξαρτησία που αντανακλάται σε όλες τις εκδηλώσεις της καθημερινής τους ζωής. Ο έντονος χαρακτήρας τους σε συνδυασμό με τους στενούς συγγενικούς δεσμούς, που διατηρούν αναλλοίωτους, τους οδηγεί πολλές φορές σε υπερβολικές ίσως εκδηλώσεις με αποκορύφωμα τη περίφημη "βεντέτα", όπου η αντιδικία μεταξύ διαφορετικών οικογενειών μπορεί να μεταφερθεί από γενιά σε γενιά σφραγίζοντας με μίσος τις μεταξύ τους σχέσεις. Οι κρητικοί διατηρούν τα τοπικά έθιμα και τις παραδόσεις τους και πολλοί από αυτούς φορούν ακόμα τις παραδοσιακές ενδυμασίες, τραγουδούν παραδοσιακά κρητικά τρα γούδια και χορεύουν λεβέντικους τοπικούς χορούς. Ζουν κυρίως από τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το εμπόριο και τελευταία από τον τουρισμό που γνωρίζει θεαματική ανάπτυξη. Οι κρητικοπούλες φτιάχνουν αξιόλογα έργα λαϊκής τέχνης, υφαντά, κεντήματα και είδη κεραμικής που πωλούνται σε όλα τα καταστήματα του νησιού.

Τοποθετημένη στο σταυροδρόμι μεταξύ τριών ηπείρων, ανάμεσα στο Λιβυκό, το Κρητικό, το Καρπάθιο και το Μυρτώο Πέλαγος, η Κρήτη κατέχει πολύ σημαντική θέση, πολιτικά και στρατηγικά, γεγονός που εξηγεί και την πολυτάραχη ιστορία της. Το σχήμα της είναι στενόμακρο με μήκος 260 χλμ. και πλάτος από 60 χλμ. έως 12 χλμ. στο στενότερο σημείο της στη περιοχή της Ιεράπετρας. Η Κρήτη αποτελεί το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας με συνολική έκταση 8.303 τ.χλμ. μαζί με τα γύρω νησιά Δία και Γαύδο. Το τελευταίο αποτελεί το νοτιότερο σημείο της χώρας. Οι δαντελωτές ακτές της, που παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία, έχουν μήκος που φτάνει τα 1.064,4 χλμ. Ο πληθυσμός του νησιού φτάνει τους 500.000 περίπου κατοίκους που ζουν κυρίως από την γεωργία, την κτηνοτροφία και τελευταία από τον τουρισμό. Το νησί διοικητικά διαιρείται σε τέσσερεις νομούς: το νομό Χανίων, με πρωτεύουσα τα Χανιά, το νομό Ρεθύμνου, με πρωτεύουσα το Ρέθυμνο, το νομό Λασιθίου με πρωτεύουσα τον Άγιο Νικόλαο και το νομό Ηρακλείου με πρωτεύουσα το Ηράκλειο, που με πληθυσμό 100.000 περίπου κατοίκους, αποτελεί τη μεγαλύτερη πόλη και τη πρωτεύουσα του νησιού.

Στα βουνά της Κρήτης έχουν σχηματιστεί πολλά σπήλαια, αποτέλεσμα της ορεινής μορφολογίας του εδάφους. Αρχαιολογικά και παλαιοντολογικά ευρήματα πιστοποιούν ότι κατά την προϊστορική εποχή τα περισσότερα από αυτά χρησιμοποιήθηκαν σαν τόποι λατρείας και τέλεσης θρησκευτικών τελετών. Aνάμεσά τους ξεχωρίζουν το Δίκταιο Άνδρο και το Ίδαιο Άνδρο, που έχουν συνδεθεί με πολλούς τοπικούς μύθους, το σπήλαιο Μελιδονίου Αποκορώνου, το σπήλαιο Σενδόνι Ρεθύμνου, το σπήλαιο της Ειλιθυίας, το σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη και το σπήλαιο Ομαλού Χανίων.

Οι ακτές της Κρήτης, που εκτείνονται σε μια συνολική έκταση 1.046,4 περίπου χιλιομέτρων, παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία από ακρωτήρια, κόλπους, γραφικά λιμανάκια, όρμους, απότομες ακτές και υπέροχες αμμουδιές. Οι νότιες ακτές είναι λιγότερο αξιοποιημένες τουριστικά και κατά συνέπεια πιο ήσυχες και απομονωμένες. Αντίθετα, οι βόρειες ακτές του νησιού, αν και πιο απότομες, είναι περισσότερο πολυσύχναστες και αξιοποιημένες τουριστικά.

Μια από τις πιο χαρακτηριστικές φυσικές ομορφιές του Κρητικού τοπίου αποτελούν τα περίφημα κρητικά φαράγγια, που ξεκινούν από τους ορεινούς όγκους του νησιού και καταληγούν στη θάλασσα. Στα καταπράσινα φαράγγια διατηρείται μεγάλη ποικιλία από σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας που προστατεύονται με αυστηρούς κανόνες, καθώς είναι μοναδικά για όλη την Ελλάδα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν σπάνια είδη από κυπαρίσσια, πεύκα, πλατάνια και αγριολούλουδα. Το πιο γνωστό και αξιόλογο φαράγγι της Κρήτης είναι το περίφημο φαράγγι της Σαμαριάς, που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με το μέγεθος και την μοναδική του ομορφιά, ενώ στις πλαγιές του μπορεί κανείς να δει το περίφημο κρι-κρι, ένα μοναδικό στην Ελλάδα είδος αίγαγρου. Άλλα σημαντικά φαράγγια του νησιού είναι το Κουρταλιώτικο φαράγγι, το φαράγγι του Νίμπρου και το Τοπολιανό.

Ανάμεσα στους ορεινούς όγκους της Κρήτης σχηματίζονται πολλά οροπέδια. Κάποια από αυτά συγκεντρώνουν μεγάλες ποσότητες νερού και καλλιεργούνται συστηματικά για την παραγωγή κηπευτικών και οπωροφόρων, ενώ κάποια άλλα χρησιμοποιούνται για βοσκές. Ανάμεσά τους, ξεχωρίζει το καταπράσινο οροπέδιο του Λασιθίου, στο όρος Δίκτη σε υψόμετρο 900 μ., το πολυτραγουδισμένο οροπέδιο του Ομαλού, στα Λευκά Όρη σε ύψος 700 μ., το οροπέδιο Ασκύφου και η Νίδα στο Ψηλορείτη με υψόμετρο 1.400 μ.

Τα βουνά της Κρήτης σχηματίζουν μεγάλης ποικιλίας γεωλογικούς σχηματισμούς, μικρές λεκάνες, κοιλάδες, φαράγγια, σπήλαια και οροπέδια. Ανήκουν στο Δειναροταυρικό τόξο, που ξεκινά από τις Δειναρικές Άλπεις και περιλαμβάνει τους μεγαλύτερους ορεινούς όγκους της χώρας. Στα δυτικά της Κρήτης βρίσκονται τα Λευκά Όρη ή Μαδάρες, με ψηλότερη κορυφή τις Πάχνες (2.453 μ.). Στο κεντρικό μέρος του νησιού ορθώνεται ο Ψηλορείτης ή Ίδη, το ψηλότερο ορεινό συγκρότημα της Κρήτης, με ψηλότερη κορυφή τον Τίμιο Σταυρό ( 2.456 μ.), ενώ στα ανατολικά βρίσκεται η Δίκτη ή Λασιθιώτικα βουνά με ύψος 2.148 μ. Εκτός από αυτές τις μεγάλες οροσειρές υπάρχουν και χαμηλότεροι άλλοι ορεινοί όγκοι, όπως ο Κέδρος (1.777 μ.), η οροσειρά του Κουλούκωνα ή Ταλλαία Όρη, όπως ήταν γνωστά από την αρχαιότητα, το όρος Κόφινας (1.231 μ.) και τα Όρη της Σητείας με ψηλότερες κορυφές υψόμετρου 1.320 μ. και 1476 μ. Τα βουνά της Κρήτης είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους σκεπασμένα από δάση. Τα τελευταία χρόνια έχουν προκληθεί μεγάλες καταστροφές από τις πυρκαγιές και την εντατική εκμετάλλευση της ξυλείας με αποτέλεσμα η πυκνότητα τους να έχει σημαντικά μειωθεί. Ωστόσο διατηρούνται τα δάση της Ρούβας, στο όρος Ίδη και το δάσος Σελακάνο, στη Δίκτη. Σίγουρα όμως, το πιο όμορφο δάσος του νησιού είναι το περίφημο φοινικόδασος του Βάι, όπου τα φοινικόδεντρα φτάνουν μέχρι τη μαγευτική παραλία προσδίνοντας στο τροπικό τοπίο μια μοναδική φυσική ομορφιά.

Λόγω του μικρού της πλάτους της η Κρήτη έχει λίγα ποτάμια, που ξεκινούν από τους ορεινούς όγκους του νησιού στο κεντρικό του κομμάτι και καταλήγουν στο Λιβυκό και το Κρητικό Πέλαγος. Τα περισσότερα από αυτά έχουν λιγοστό νερό μονάχα κατά τους χειμερινούς μήνες, ενώ το καλοκαίρι είναι τελείως ξηρά. Τα πιο μεγάλα ποτάμια του νησιού είναι ο Γεροπόταμος και ο Αναποδιάρης, στη περιοχή της Μεσαράς, ο Τυφλός και ο Κολένης στη πεδιάδα των Χανίων, ο Κοιλάρης, ο Μέγας Ποταμός και ο Κουρταλιώτης, στου οποίου τις εκβολές το τοπίο παρουσιάζει μοναδική φυσική ομορφιά. Σε όλη την έκταση του νησιού δεν υπάρχουν μεγάλες λίμνες εκτός από κάποιους νερόλακους και τη μικρή λίμνη Κουρνά στην περιοχή του Αποκορώνου. Τέλος, υπάρχει και η μικρή γραφική λίμνη Βουλισμένη στο λιμάνι του Αγίου Νικολάου.

Το νησί της Κρήτης έχει αρκετές πεδιάδες που παράγουν μεγάλη ποικιλία γεωργικών προϊόντων. Το πεδινό κομμάτι του νησιού εκτείνεται στο βόρειο μέρος του, όπου και βρίσκονται οι πεδιάδες του Καστελλίου Κισσάμου, της Κυδωνίας, της Αγιάς, της Γεωργιούπολης, του Ρεθύμνου, των Χανίων, των Μαλίων, της Ιεράπετρας καθώς και η πεδιάδα της Μεσάρας, γνωστή για την παραγωγή σιταριών που χρονολογείται από την αρχαιότητα. Λόγω του ευνοϊκού κλίματος του νησιού, η γεωργία τα τελευταία χρόνια έχει γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη και έχουν φτιαχθεί μεγάλες θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις που τροφοδοτούν με γεωργικά προϊόντα όλη την Ελλάδα. Μεταξύ των άλλων παράγονται ελιές, από τις οποίες βγαίνει το εκλεκτό κρητικό λάδι, αμπέλια, κηπευτικά, εσπεριδοειδή, τροπικά φρούτα όπως μπανάνες, αβοκάντο και ακτινίδια, σταφίδα, η περίφημη κρητική σουλτανίνα, ενώ υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις με οπωροφόρα δέντρα. Στις πιο ορεινές περιοχές παράγονται χαρούπια, τσάι του βουνού, κουκιά, κάστανα και καρύδια. Το νησί παράγει επίσης μεγάλη ποσότητα από εκλεκτά μελισσοκομικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, όπως το κρητικό ανθότυρο, η μυζήθρα και η γραβιέρα, ενώ οι ντόπιοι ψαράδες πωλούν όλων των ειδών τα θαλασσινά και ψάρια.

Η Κρήτη είναι γνωστή για την μεγάλη ποικιλία του φυσικού της πλούτου. Πιστεύεται ότι πάνω στο νησί ευδοκιμούν γύρω στα 2.000 διαφορετικά είδη φυτών, μεγάλο μέρος των οποίων αποτελούν αποκλειστικό προνόμιο του κρητικού εδάφους, όπως ο περίφημος αειθαλής πλάτανος Platanus orientalis. Σε όλο το μήκος της κρητικής γης εκτείνονται κατάφυτες περιοχές μοναδικής φυσικής ομορφίας. Μπορεί κανείς να θαυμάσει όμορφα αγριολούλουδα, ανεμώνες, νάρκισσους, λυγαριές και τις άγριες νεραγκούλες. Στις πλαγιές των βουνών, κατάφυτες από δάση, φυτρώνουν κυπαρίσσια, πλατάνια, καρυδιές, καστανιές και βελανιδιές. Μα η μεγαλύτερη ποικιλία σπάνιων φυτών συγκεντρώνεται στα φαράγγια, και ιδιαίτερα στο περίφημο Φαράγγι της Σαμαριάς, που έχει ανακηρυχθεί σε Εθνικό Δρυμό. Εκεί μπορεί κανείς να δει σπάνια φυτά, όπως την Ebenus cretίca, τη Campanula pelviformis, το Linum arboreum, τη Staechelina arborea, το Cyclamen creticum, τον Gladiolus italicus, το Ghrysanthemum coronarium, τoν Cistus villosuscreticus και τη Petromarcula pinnata, ενώ στην υπόλοιπη Κρήτη συναντιούνται ποικιλίες, όπως η Tulipa bakeri, η Anchusa caespitosa, το Erysinum raulinu, o Dianthus juniperinus, ο Dianthus pulviniformis, η Asperula idaea και η Scabiosa minοana. Tέλος, μοναδικής φυσικής ομορφιάς είναι το φοινικόδασος Βάι, όπου φυτρώνει η ποικιλία Phoenίx theophrastu, μοναδική στην Ελλάδα.

H Kρήτη είναι γνωστή για τον κρητικό αίγαγρο, το περίφημο κρι-κρι, που συναντιέται στο φαράγγι της Σαμαριάς. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που έχουν φέρει στο φως πλήθος τοιχογραφιών και παραστάσεων που το απεικονίζουν, ενισχύουν την άποψη ότι κατά την αρχαιότητα το κρι- κρι λατρευόταν σαν ιερό ζώο. Η σπανιότητά του είναι ένας από τους λόγους που η περιοχή της Σαμαριάς έχει ανακηρυχθεί σε Εθνικό Δρυμό. Ωστόσο συναντιέται και στα γειτονικά νησάκια Δία, Θεόδωρος και Άγιοι Πάντες. Από την κρητική ύπαιθρο δεν θα μπορούσαν να λείπουν βέβαια και άλλα λιγότερο σπάνια είδη ζώων, καθώς και κάποια πιο συνηθισμένα που ζουν σε όλη την Ελλάδα, όπως το κουνάβι, ο λαγός, ο ασβός ή Αρκάλος, ο αγριόγατος ή φουρόγατος, η νυφίτσα ή καλογιαννού και ένα μοναδικό είδος αγκαθωτού ποντικού. Μεταξύ των πουλιών που φωλιάζουν στα κρητικά βουνά ξεχωρίζουν ο χρυσαετός και ο γυπαετός Gyps fulvus, ενώ μεγάλη είναι και η ποικιλία των αποδημητικών που περνούν από τη Κρήτη ταξιδεύοντας για τις θερμές χώρες.

Το κλίμα της Κρήτης είναι σε γενικές γραμμές ήπιο και υγιεινό και χαρακτηρίζεται ως εύκρατο μεσογειακό. Το καλοκαίρι είναι ζεστό και ξηρό με ελάχιστες νεφώσεις και μεγάλη ηλιοφάνεια, ενώ ο χειμώνας είναι ήπιος. Ωστόσο σε ορισμένες ορεινές περιοχές ο χειμώνας είναι κρύος και μπορεί να σημειωθούν χιονοπτώσεις, ενώ η θερμοκρασία δεν αποκλείεται να φτάσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα.