Η ελληνική διάσταση του δράματος της Τσετσενίας

του Βλάση Αγτζίδη

Ο Καύκασος άρχισε και πάλι να ματώνει! Εδώ και δύο εκατονταετίες ο χώρος του Καυκάσου βρίσκεται σε κατάσταση αναταραχής. Η οθωμανική κατάκτηση αρχικά και η ρωσική επέκταση αργότερα έβαλε τους λαούς του Καυκάσου και της παρευξείνιας περιοχής σε μια παρατεταμένη περίοδο που ακόμα δεν έχει τελειώσει. Η πρώτη φάση της ρωσοτουρκικής σύγκρουσης του 20ου αιώνα έκλεισε το 1922, όταν η επικράτηση των μπολσεβίκων στη Ρωσία και των κεμαλικών στη Τουρκία επέβαλε την ησυχία του νεκροταφείου στην περιοχή εξοντώνοντας μερικούς από τους ιστορικούς λαούς της περιοχής όπως οι Ελληνες του Πόντου, οι οποίοι υπέστησαν την γενοκτονία στην ιστορική τους κοιτίδα. Οσοι επέζησαν και παρέμειναν στη Σοβιετική Ενωση υπέστησαν τις φοβερές διώξεις της σταλινικής περιόδου, όπως και άλλες εθνότητες με ισχυρή ταυτότητα. Μεταξύ αυτών και οι Τσετσένοι!

Η μετασοβιετική περίοδος

Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, βγήκαν στην επιφάνεια όλες οι παλιές αντιθέσεις και οι ανολοκλήρωτες διαδικασίες. Σε μερικές περιοχές, όπως στην Τσετσενία, η εκφραση αυτής της αναβίωσης πήρε ακραίες μορφές. Με την ανακήρυξη της "ανεξαρτησίας" το 1992, η Τσετσνιά έγινε η πρώτη αυτόνομη δημοκρατία της Ρωσικής Ομοσπονδίας που αμφισβήτησε εμπράκτως τα εσωτερικά σύνορα. Στην δημοκρατία αυτοί ζούσαν μέχρι τότε 1000-1500 Ελληνες, οι οποίοι προέρχονταν από τον χώρο του μικρασιατικού Πόντου. Η έναρξη της εγκατάστασής τους στην περιοχή βρίσκεται στον 19ο αιώνα. Ολοκληρώνεται όμως με την ήττα μας στην Μικρά Ασία. Πολλοί Ελληνες γέροντες που κατοικούσαν ή κατοικούν ακόμα στην Τσετσενία είναι μικρασιάτες πρόσφυγες.

Οι πλειοψηφία των Ελλήνων αυτών φοβούμενοι τις εξελίξεις άρχισαν να φεύγουν μετά το 1992 στη νότια Ρωσία και στην Ελλάδα. Την περίοδο που εμφανίστηκε ο ρωσικός στρατός και άρχισαν οι συγκρούσεις, έμεναν περίπου 250 Ελληνες στην περιοχή. Ο ακριβής αριθμός τους είναι αδύνατον να προσδιοριστεί αυτή τη στιγμή. Οσοι μπόρεσαν έφυγαν από την επικίνδυνη ζώνη. Ενδεκα άτομα που κατέφυγαν στην πρεσβεία μας στη Μόσχα πήραν αμέσως άδεια παλιννόστησης. Αλλοι κατέφυγαν στο Βλαδικαυκάς της Βόρειας Οσετίας όπου κατοικούν 5.000 Ελληνες και είναι οργανωμένοι στον "Ελληνικό Σύλλογο Φοίνιξ", άλλοι κατέφυγαν στην Μαχατσκαλά, πρωτεύουσα του Νταγεστάν που βρίσκεται στην Κασπία Θάλασσα φιλοξενούμενοι από τους συγγενείς τους ή άλλους ομογενείς.

Τρεις Ελληνίδες πρόσφυγες που κατέφυγαν στη Μόσχα μέσω Βλαδικαυκάς ήταν οι: Ελένη και Αικατερίνη Ιωαννίδη και Ειρήνη Σπανίδη. Εδωσαν κατάλογο 35 Ελλήνων που παραμένουν στο Γκρόζνι, ενώ δεν αποκλείουν να παραμένουν εκεί και άλλοι. Οι πρόσφυγες φοβούνται για την τύχη των εναπομεινάντων Ελλήνων λόγω της επέκτασης των μαχών σ' όλη την πόλη. Οι εγκλωβισμένες Ελληνικές οικογένειες είναι 15.

Η Ελλάδα

Η ελληνική πολιτεία αντέδρασε άμεσα στην κρίση με πρωτοβουλία του εξαιρετικά δραστήριου Γρηγόρη Νιώτη, Υφυπουργού Εξωτερικών για τον ελληνισμό της διασποράς. Συγκροτήθηκε συντονιστικό όργανο με επικεφαλής τον Πρέσβυ μας στη Μόσχα Κυρ. Ροδουσάκη. Με εντολή του Υπουργού Εξωτερικών Κ. Παπούλια και του υφυπουργού Γ. Νιώτη μετέβη στην περιοχή για υποστήριξη των ενεργειών ο πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος Υποδοχής και Αποκατάστασης Παλιννοστούντων Ομογενών Γ. Ιακώβου. Στόχος των προσπαθειών είναι ο εντοπισμός των Ελλήνων μεταξύ των δεκάδων χιλιάδων προσφύγων από την Τσετσενία, η οικονομική κάλυψη των προσφύγων, η προετοιμασία για αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και η μεταφορά των Ελλήνων προσφύγων σε ασφαλέστερες περιοχές.

Στα πλαίσια των ενεργειών του συντονιστικού οργάνου, ο Κ. Ροδουσάκης συναντήθηκε με τον Ρώσοι υπουργό έκτακτων αναγκών, ο οποίος προέρχονταν από την βόρειο Οσεττία και είχε βοηθήσει την οργάνωση των εκεί Ελλήνων. Ο κ. Κατηγόρωφ επέτρεψε εξαίρεσε το ελληνικό κλιμάκιο από την γενική απαγόρευση που έχει επιβληθεί στους εκπροσώπους των ξένων διπλωματικών αποστολών. Ετσι με βάση της αποστολής το Βλαδικαυκάς καταβάλεται προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος.

Ο Γ. Ιακώβου έχει συνατηθεί με τον πρόεδρο της πόλης Μινεράλνιγιε Βόντι (Μινβόντι) Σεργκέϊ Σιγκιάνοφ και αποφασίστηκε η αναζήτηση των Ελλήνων προσφύγων μεταξύ των 30.000 που έχουν καταφύγει στην περιοχή αυτή. Ηδη μεταβαίνει στο Νότο και ο υπάλληλος του προξενείου Μ. Τεκνόπουλος για να συναντήσει τον κ. Ιακώβου. Ο Μ. τεκνόπουλος είχε συμμετάσχει στην επιχείρηση διάσωσης των ομογενών από τον πόλεμο της Αμπχαζίας που έγινε γνωστή με την επωνυμία "Χρυσόμαλλο Δέρας".

Επίλογος

Ο ελληνισμός γιο άλλη μια φορά βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα, αποδεικνύοντας με αυτό τον δραματικό τρόπο ότι η συμμετοχή μας στις τρομακτικές αλλαγές που διαδραματίζονται είναι άμεση. Η ενεργοποίηση των ελληνικών υπηρεσιών, έστω και αν αυτό οφείλεται στον πρόσφυγα δεύτερης γενιάς που έτυχε να είναι υφυπουργός για τον απόδημο ελληνισμό, είναι ένα καλό σημάδι. Ισως η περίοδος αδιαφορίας για τη διασπορά να φτάνει στο τέλος!

Οι εγκλωβισμένες ελληνικές οικογένειες στο Γκρόζνι

1. Οικογένεια Τσιρονίδη Γεωργίου του Λαζάρου (τριμελής)
2. Οικογένεια Στεφανίδη Κων/νου του Γεωργίου (πενταμελής)
3. Οικογένεια Μισαηλίδη Σοφία του Ιορδάνη (τετραμελής)
4. Οικογένεια Φουλίδη Κύριλλου (εξαμελής)
5. Οικογένεια Χρυσανίδη Κύριλλου (τριμελής)
6. Οικογένεια Μισαηλίδη Συμέλα (διμελής)
7. Οικογένεια Κεραλίδη (άγνωστος αριθμός μελών)
8. Οικογένεια Μεταλλίδη (άγνωστος αριθμός μελών)
9. Οικογένεια Κοτάκωβ Γρηγορίου του Λαζάρου (άγνωστος αριθμός μελών)
10. Οικογένεια Νικολαϊδη Ελισσάβετ (άγνωστος αριθμός μελών)
11. Οικογένεια Παπαδοπούλου Ελεωνόρα ( άγνωστος αριθμός μελών)
12. Οικογένεια Νόρκινα Παρθένα του Αναστασίου (άγνωστος αριθμός μελών)
13. Οικογένεια Γεώργιος Ζωγράφος (άγνωστος αριθμός μελών)