Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, 26 Αυγούστου 1996

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Αυτήν την συνάντηση την είχαμε προγραμματίσει με τον κ. Μπίκα για να ξαναβρεθούμε μετά τις διακοπές, πριν γίνει γνωστό ότι θα υπάρξουν εκλογές. Σας είχαμε ετοιμάσει ένα σημείωμα το οποίο θα σας δώσουμε, ένα είδος απολογισμού το οποίο συνοδεύεται από έναν κατάλογο των ταξιδιών που έκανε ο Υπουργός Εξωτερικών. Υπάρχει αντίστοιχο, φαντάζομαι που θα σας δώσει ο κ. Ρωμαίος, καθώς και τις επισκέψεις που είχαμε εδώ πέρα. ΄Οπως επίσης κι έναν προγραμματισμό της δράσης μας για μετά, καθώς και έναν κατάλογο των οργανωτικών και διοικητικών πρωτοβουλιών που έχουμε πάρει.

Είχαμε δει μαζί τα αρχεία. Θέλω να σας πω ότι εκτός από την σελίδα στο Internet, την οποία ήδη έχετε στην διάθεσή σας - την ελληνική σελίδα στο Internet - έχουμε και τον κόμβο στο Hellenic Resources Institute το οποίον είναι στη Βοστώνη, στο Χάρβαρντ. Εκεί έχετε πραγματικά έναν πολύ μεγαλύτερο πλούτο πληροφοριών γιατί δεν έχει και τον ίδιο χαρακτήρα. Αυτό είναι ένα ιδιωτικό Ινστιτούτο το οποίο παρέχει πάσης φύσεως πληροφορίες. Εμείς παρέχουμε πληροφορίες επίσημες για την δράση της Κυβέρνησης και για τις απόψεις της Κυβέρνησης. Παρέχονται πληροφορίες και για την άλλη πλευρά, δηλαδή μπορείτε να βρείτε κείμενα τουρκικά που αφορούν την ελληνική εξωτερική πολιτική, και νομίζω ότι αυτό είναι πολύτιμο.

Αυτός ο κόμβος δέχεται εβδομαδιαία την επίσκεψη περίπου 30.000 πελατών, χρηστών απ' όλον τον κόσμο και περίπου 25% απ' αυτούς τους χρήστες δεν είναι από την Ελλάδα, είναι από διάφορους άλλους χώρους. ΄Οπως καταλαβαίνετε 30.000 χρήστες, οι οποίοι πιθανώτατα θα είναι και δημιουργοί κοινής γνώμης, αναφέρονται σε 150 - 200 χιλιάδες δέκτες πληροφόρησης.

Η άποψή μας είναι ότι υπήρε σχεδιασμός και ότι υπάρχει προοπτική, όπως θα φανεί και από το τμήμα που αφορά το μέλλον. Το υπόλοιπο χρονικό διάστημα μέχρι τέλους του έτους κι επειδή ακούω κάποιους να επαναλαμβάνουν ορισμένες λέξεις κλειδιά, σαν καραμέλες, την λέξη συναίνεση, την λέξη στρατηγική, τη λέξη μακροχρόνια, θέλω να σας πώ ότι η συναίνεση προϋποθέτει κατ΄αρχήν ανταπόκριση και της άλλης πλευράς.

΄Οταν όλες οι προσπάθειες ενημέρωσης και συνεννόησης πάνω στα εθνικά ζητήματα που κάναμε αντιμετωπίστηκαν από την αντιπολίτευση με στενόμυαλο τρόπο, και αποκλειστικά για μικροκομματική εκμετάλλευση, μνημείο τέτοιας συμπεριφοράς είναι το τμήμα της πρόσφατης συνέντευξης του κ. Εβερτ, που αφορά τις εξωτερικές σχέσεις, και επ΄αυτού είμαι έτοιμος να σας αναπτύξω τις απόψεις μου, αν σας ενδιαφέρει, απαντώντας στις συγκεκριμένες αιτιάσεις που είχε εναντίον της εξωτερικής μας πολιτικής ....

Οι Αγγλοσάξωνες λένε It takes two to tango, και εμείς προσφέραμε στον κ. Εβερτ την ενημέρωση, ζητήσαμε τις απόψεις τους και αντιμετωπιστήκαμε με την πιο στενόμυαλη και θάλεγα και χαμηλού πνευματικού επιπέδου μικροκομματική δημαγωγία. Αυτή είναι η πραγματικότητα και επ΄αυτής της συμπεριφοράς είναι ανάγκη να αποφανθεί ο ελληνικός λαός.

Σε ό,τι αφορά την μακροχρόνια χάραξη εξωτερικής πολιτικής, επειδή ακούω κάτι για είκοσι χρόνια, ορίζοντα εικοσαετίας, θα ήθελα να σας καλέσω να κάνουμε ένα απλό πνευματικό πείραμα. Να φανταστείτε ότι το 1981 που το ΠΑΣΟΚ ανήλθε, μετά από ένα μακρό χρονικό διάστημα διακυβέρνησης της δεξιάς, στην εξουσία, θα μπορούσε να έχει προκαλέσει ένα συναγερμό όλων των πνευματικών δυνάμεων του τόπου, δημοσιογράφους με ειδίκευση στο θέμα, ακαδημαϊκούς, υπαλλήλους υψηλού επιπέδου και να συντάξει ένα πρόγραμμα εικοσαετίας, μέχρι το 2001 δηλαδή, για την εξωτερική πολιτική της χώρας. Καταλαβαίνετε ότι αυτό το βιβλίο, θα ήταν από πολύ καιρό τώρα, στα σκουπίδια, διότι τότε δεν μπορούσε κανείς να φανταστεί την εξαφάνιση της Σοβ. Ενωσης, της Γιουγκοσλαβίας, τον σύγχρονο ισλαμισμό και μια σειρά από άλλα φαινόμενα.

Θα ήθελα λοιπόν, αυτοί οι τόσο οργανωμένοι εγκέφαλοι, οι τόσο φανατικοί οπαδοί και του προγραμματισμού, να μην αυτογελοιοποιούνται. Είκοσι χρόνια στο σχεδιασμό εξωτερικής πολιτικής είναι προφανώς ένας ορίζοντας έξω από την πραγματικότητα.

Μια άλλη σκέψη είναι ότι, όπως ξέρετε, η εξωτερική πολιτική περιλαμβάνει στρατηγικούς στόχους, οι οποίοι προφανώς πρέπει να είναι γνωστοί, ενιαίοι και εθνικού χαρακτήρα, να συνενώνουν δηλαδή όλους τους Ελληνες, κι εγώ νομίζω ότι αυτό συμβαίνει στην πραγματικότητα. Απλώς η αντιπολίτευση δεν θέλει να παίξει το παιχνίδι έντιμα και γι αυτό προσποιείται ότι έχει διαφωνίες ή εφευρίσκει διαφωνίες και περιλαμβάνει και τακτικές.

Οι τακτικές δεν μπορεί να είναι δημόσιες. Είναι αδιανόητο, και καθένας από σας, που έχετε όλοι μια πείρα από τέτοιες δραστηριότητες, ξέρετε ότι είναι αδύνατον να δηλωθεί η τακτική, ούτως ώστε ο αντίπαλος να ξέρει εκ των προτέρων και να προσαρμόζει την δική του τακτική στην τακτική που σκοπεύεις να ακολουθήσεις.

Αυτά τα λέω γιατί πραγματικά από την πλευρά μας έγινε μια μεγάλη προσπάθεια για να υπάρξει συναίνεση, εγώ ο ίδιος πήγα στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και μίλησα, έντεκα ώρες, ο κ. Ρωμαίος κι αυτός μίλησε πέντε ή εξι ώρες - πήγαμε δεν μιλήσαμε τόσο - μιλήσαμε λίγο, και ακολουθήθηκε το φαινόμενο όλοι αυτοί οι κήνσορες να έρχονται ένας ένας να εκφωνούν ένα λογύδριο και μετά να αποχωρούν. ΄Οταν απαντήσαμε στις αιτιάσεις τους κι εγώ και ο κ. Ρωμαίος, ήταν τρείς ή τέσσερεις μέσα στην αίθουσα της Επιτροπής, κι αυτοί ήταν σχεδόν όλοι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ. Ο κ.Βαρβιτσιώτης, ο οποίος έχει αυτό το αγέρωχο ύφος, γνωρίζοντας τα πάντα, όπως τον βλέπω στην τηλεόραση και μιλά περί εξωτερικής πολιτικής, ήλθε στην Επιτροπή, εξεφώνησε ένα εριστικότατο λογύδριο γεμάτο συκοφαντίες και οξύτατους χαρακτηρισμούς και σηκώθηκε κι έφυγε και δεν τον ξαναείδαμε. Δεν νομίζω ότι είναι αυτού του είδους η συμπεριφορά η βάση για να υπάρξει συναινετικός διάλογος στα κοινοβουλευτικά πλαίσια.

Θέλω επίσης να πώ ότι οι άλλοι αρχηγοί, δεν θέλω να πώ ονόματα τώρα - επειδή είπε η κα Πουλίδου για μικρότερα κόμματα - στις κατ΄ιδίαν συναντήσεις μας ήταν συμπαθέστατοι, συμφώνησαν σχεδόν στο σύνολο της πολιτικής μας και μετά όταν έφυγαν είδα κατάπληκτος ότι με κεραυνοβολούσαν με τις γνωστές αφηρημένες και πομπώδεις φράσεις, συνέπεια, στρατηγική χάραξη, μακροχρόνιος ορίζοντας κλπ. Εξω από το χορό πολλά τραγούδια λέμε.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Ο Πρωθυπουργός είπε ότι χρειάζονται καινούριες πρωτοβουλίες στα Βαλκάνια και διασφάλιση ελληνικών συμφερόντων. Αν εξαιρέσουμε τις σχέσεις με την Αλβανία λόγω μειονότητας, τα προβλήματα με τα Σκόπια και την Τουρκία, ποιές είναι οι πρωτοβουλίες; Ποια συγκεκριμένα είναι τα ελληνικά συμφέροντα στην περιοχή;

ΠΑΓΚΑΛΟΣ : Κατ΄αρχήν να μου επιτρέψετε να μην δεχθώ την ερμηνεία την οποία κάνετε εσείς, είστε ελεύθερος να την κάνετε βεβαίως, αλλά κι εγώ είμαι ελεύθερος να μην τη δεχθώ. Η Βαλκανική συνεργασία περιλαμβάνει όλες τις χώρες των Βαλκανίων και την Τουρκία. Προφανώς κι εμείς δεν έχουμε καμμία αντίρρηση στο να δράσει η Τουρκία εποικοδομητικά στα πλαίσια μιας γενικότερης συνεργασίας των βαλκανικών λαών.

Επίσης πρέπει να σας πώ ότι οι σχέσειςμε την Αλβανία είναι άριστες, νομίζω ότι είναι από τις καλύτερες σχέσεις που έχουμε στην περιοχή αυτή τη στιγμή, και νομίζω ότι είναι κι από τις καλύτερες σχέσεις που έχει και η Αλβανία. Το Σάββατο θα έχω την τιμή να συναντήσω τον νέο συναδελφό μου τον κ. Σέχου στο Αργυρόκαστρο, όπου μετακινείται ο ίδιος για να τιμήσει με την παρουσία του τα εγκαίνια του νέου ελληνικού Προξενείου, το οποίο ειρήσθω εν παρόδω είναι κι αυτό ένα αποτέλεσμα της κινητοποίησης του Υπουργείου γύρω από τα τεχνικά ζητήματα και τα ζητήματα υποδομής. Είναι ένα αποτέλεσμα ενός μεγάλου κτιριακού προγράμματος που έχει σαν αποτέλεσμα να μην υπάρξει ύστερα από τέσσερα χρόνια ούτε μία Πρεσβεία ούτε ένα Προξενείο που να είναι σε νοικιασμένα κτίρια. Το βρήκαμε, το φτιάξαμε, το εγκαινιάζουμε και τα γραφεία και την κατοικία του Προξένου, ώστε να είναι αξιοπρεπής η παρουσία του στο Αργυρόκαστρο. Μετά το βράδυ θα μετακινηθώ μαζί με τον κ. Σέχου στον Αυλώνα όπου ο Πρόεδρος Μπερίσα θα με φιλοξενήσει ένα βράδυ και θα συζητήσουμε προφανώς και στη διάρκεια του δείπνου που θα μου κάνει την τιμή να μου παραθέσει, και στη διάρκεια της εκεί παραμονής μου. Θα γυρίσω την άλλη μέρα.

Βλέπετε λοιπόν ότι οι σχέσεις είναι παρα πολύ καλές και από αυτές τις ανθρώπινες επαφές που δεν είναι συνηθισμένες. Δεν μετακινείται συνήθως ο Υπουργός Εξωτερικών μίας χώρας για να τιμήσει τα εγκαίνια ενός οποιουδήποτε Προξενείου, και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν καλεί τον Υπουργό Εξωτερικών όταν βρίσκεται εκεί, θα έλεγα, για λόγους ρουτίνας.

Επίσης με την FYROM οι σχέσεις οι οικονομικές είναι άριστες και συνεχώς διευρύνονται. Φέτος δεχθήκαμε κι έναν μεγάλο αριθμό, δεν ξέρουμε ακόμη, αλλά είναι αρκετές δεκάδες χιλιάδες τουρίστες από αυτή τη χώρα και αποκαταστάθηκαν οι παλιοί δεσμοί που υπήρχαν κυρίως στη Β. Ελλάδα.

΄Εχουμε το θέμα του ονόματος, το οποίο όμως δεν επηρεάζει την βαλκανική συνεργασία. Αν η FYROM δεν προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα γεγονότα όπως έκανε στη Σόφια, οπότε βεβαίως θα συναντά την αντίδραση όλων των βαλκανικών χωρών, διότι το διεθνές της όνομα είναι FYROM, μέχρι να αντικατασταθεί με κάποιο άλλο. Επομένως θα πρέπει να δεχθεί όπως κάνει και στον ΟΗΕ, όπως κάνει και στο Συμβούλιο της Ευρώπης, όπως κάνει παντού, όπου δεν τους παίρνει δηλαδή να προκαλούν ζήτημα, να δεχθεί να συμμετέχει κι εδώ με το όνομα FYROM. Εμείς δεν θα δημιουργήσουμε κανένα πρόβλημα και προφανώς με αυτό το όνομα θα τους καλέσουμε ισότιμα και με μεγάλη χαρά θα τους δεχθούμε στη νέα βαλκανική συνάντηση που θα γίνει στη Θεσσαλονίκη τον επόμενο Ιούνιο.

Ποιές είναι αυτές οι νέες δραστηριότητες και πρωτοβουλίες; Νομίζω ότι δεν μιλάμε μόνο για διπλωματικές δραστηριότητες, νομίζω ότι μιλάμε για μια κινητοποίηση της Ελλάδας, κινητοποίηση της ελληνικής οικονομίας, κινητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας και βεβαίως και της ελληνικής διπλωματίας για να παίξει η Ελλάδα τον ρόλο που πρέπει να παίξει στα Βαλκάνια. Αλλά πρέπει να τεθούν μπροστά στον ελληνικό λαό οι βασικές επιλογές γύρω από αυτή την πολιτική. Είμαστε όλοι υπέρ μιας φιλίας και πολιτικής συνεργασίας στα Βαλκάνια; Εδώ ακούγονται κραυγές ρατσισμού, κραυγές ξενοφοβίας, κραυγές φανατισμού και γίνεται μια προσπάθεια να γίνει μια καπηλεία εθνικιστική όλων αυτών των προσπαθειών να μπούμε στον καινούργιο κόσμο που ανοίγεται μπροστά μας και δεν χρειάζεται να σας αναλύσω ή να σας θυμίσω γιατί νομίζω είστε κατ΄εξοχήν αρμόδιοι για να γνωρίζετε τι γράφεται και τι λέγεται και προφανώς αυτό που γράφεται ή λέγεται εκφράζει διάφορους που διατυπώνουν τέτοιες ιδέες και απόψεις.

Είναι λοιπόν θέμα πολιτικό, ναι στη φιλία και τη συνεργασία των λαών της βαλκανικής, ναι σε μια νέα πανελλαδική προσπάθεια που θα κινητοποιεί όλο το δυναμικό του έθνους για να παίξουμε ένα πρωταγωνιστικό ρόλο σ΄αυτόν τον νέο ορίζοντα που υπάρχει ή όχι ή εσωστρέφεια και ανάμνηση και αναζωογόνηση των προβλημάτων και των συμπλεγμάτων του εμφυλίου πολέμου, της σλαβοφοβίας, της ξενοφοβίας, των φυλετικών προκαταλήψεων. Πρέπει να απαντήσουμε σε αυτό, να απαντήσει ο ελληνικός λαός.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Ο κ. ΄Εβερτ ανέφερε εσάς και τον Υπουργό Εθνικής ΄Αμυνας που είχατε τεθεί κατά της διεξαγωγής των πρόωρων εκλογών.

Θα κληθεί στην επόμενη Βαλκανική Συνδιάσκεψη η FYROM ως FYROM. Δεν βλέπετε ότι μέχρι τότε θα έχει λυθεί το θέμα του ονόματος;

ΠΑΓΚΑΛΟΣ : Θα απαντήσω πρώτα στο δεύτερο. Ευχής έργο θα ήταν να υπάρχει άλλη ονομασία κοινά αποδεκτή όπως προβλέπει η ενδιάμεση συμφωνία που έχουμε και οι δύο υπογράψει. Εγώ πήρα αν θέλετε την απαισιόδοξη εκδοχή και επειδή η πρόσκληση θα σταλεί τώρα η ερώτησή σας δεν ανταποκρίνεται στο γεγονός, θα σταλεί τώρα και θα αποσταλεί στη FYROM. Τώρα αν μέχρι τότε έχουν λυθεί τα πάντα και δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, όλα αυτά που λέμε τώρα θα έχουν ξεχαστεί...

Σε ό,τι αφορά τώρα τα εθνικά θέματα, εγώ είπα ότι δεν θέλω τα εθνικά θέματα να γίνουν αντικείμενο προεκλογικού διαπληκτισμού και δεν θα το έκανα ποτέ πρώτος, αλλά βεβαίως αντιμετωπίζω κάθε φορά τον κ. ΄Εβερτ ή τον οποιοδήποτε κ. Εβερτ, ο οποίος προσπαθεί να καπηλευθεί τα εθνικά θέματα για να κάνει μερικά ακόμη βήματα προς μία ή δύο παραπάνω έδρες, γιατί περί αυτού πρόκειται, δεν υπάρχει κανείς στη Ν.Δ. ο οποίος να φαντάζεται ότι θα κερδίσουν τις εκλογές. Για μερικές έδρες παραπάνω αγωνίζονται.

Πρέπει λοιπόν γι αυτές τις μερικές έδρες παραπάνω να μην κάνουνε ζημιά και η ζημιά που προσπαθούν να κάνουν είναι πολύ μεγάλη και που μπορεί να γίνει και γι αυτό πρέπει να γίνονται οι διορθωτικές κινήσεις.

Θα σας πώ ένα παράδειγμα, ο κ. ΄Εβερτ είπε ότι είναι υπέρ του διαλόγου και απορώ μάλιστα πως δεν το προσέξατε αυτό, ίσως γιατί τα ελληνικά του είναι τόσο ιδιότυπα που είναι πολύ δύσκολο να τον παρακολουθήσει κανείς. Είπε ότι είναι υπέρ του διαλόγου με την Τουρκία υπό τον όρο όμως να γίνει καταγραφή των προβλημάτων, ξέρετε τι σημαίνει αυτό. Είναι το πάγιο αίτημα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής εδώ και δεκαετίες, το αίτημα που καμμία ελληνική κυβέρνηση - περιλαμβανομένης και της χούντας - δεν δέχθηκε να υπηρετήσει.

Και για να σας πώ κάτι που δεν το έχω πεί ποτέ δημόσια στην πρώτη επαφή μου την νύχτα της Ιμια με τον κ. Κρίστοφερ, όταν του είπα ότι εμείς δεν δεχόμαστε διαπραγμάτευση με την Τουρκία για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, μου απάντησε μα ξέρεις οι Τούρκοι είναι μετριοπαθείς, δεν ζητάνε διαπραγμάτευση, ζητάνε απλώς ένα κατάλογο των προβλημάτων και μετά θα δείτε αν θα διαπραγ-ματευτείτε ή όχι το ένα ή το άλλο από τα θέματα.

Λοιπόν αυτό που ζητούσαν οι Τούρκοι ως στόχο τους την νύχτα αυτής της φοβερής επιθετικής κίνησης εναντίον της χώρας μας, τους τόδωσε ο κ. Εβερτ και μου κάνει εντύπωση ότι όλοι αυτοί οι λαμπροί διπλωμάτες οι οποίοι τον περιστοιχίζουν και προαναγγέλλονται ως υποψήφιοί του δεν κάνουν κάτι, μια διαφορετική κίνηση, λέγοντας "του ξέφυγε, δεν εννοούσε αυτό". Αλλά υπάρχει αυτό το φοβερό - ξέρετε η αξιωματική αντιπολίτευση είναι θεσμός στην Ελλάδα - δεν είναι ο αρχηγός οποιουδήποτε κόμματος που μπορεί να εκφράζει και μια περιθωριακή ομάδα της κοινωνίας - και δικαίως την εκφράζει και έχει κι αυτός πλήρεις αξιώσεις στο σεβασμό μας - εδώ μιλάμε για την αξιωματική αντιπολίτευση, ένα θεσμό, θεσμό της πολιτείας ο οποίος αποδέχεται για λογαριασμό του κόμματός του την βασική θέση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής εναντίον μας, και μου κάνει εντύπωση που κανείς δεν το σχολιάζει.

Είπε δε επίσης ο κ. Εβερτ ότι εφόσον υπάρχει σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς Συμβάσεις δεχόμαστε το διάλογο, αλλά θα δεχθούμε διάλογο επί των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων εφόσον υπάρχει σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς Συμβάσεις; Η Τουρκία έχει ήδη δηλώσει ότι σέβεται το Διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς Συμβάσεις, απλώς λέει ότι χρειάζεται μία ερμηνεία της Συνθήκης της Λωζάννης, για να δούμε σε ποιόν ανήκουν ορισμένες περιοχές που κατά την γνώμη της η Συνθήκη της Λωζάννης δεν κρίνει. Αυτό θα το δεχθούμε;

Η διατύπωση του κ. Εβερτ σημαίνει ότι δεχόμαστε διάλογο με την Τουρκία επί των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Πουθενά δεν ανέφερε την πάγια θέση, την θέση κλειδί όλων των ελληνικών κυβερνήσεων και όλων των Ελλήνων πολιτικών ανά δεκαετίες τώρα, ότι δεν δεχόμαστε διαπραγμάτευση για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Εγώ δεν τολμώ να πιστέψω ότι ο κ. ΄Εβερτ δέχεται διαπραγμάτευση για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και προτίθεται να καταρτίσει έναν κατάλογο όπου θα καταγράφονται οι τουρκικές αξιώσεις. Εγώ νομίζω ότι του ξέφυγε. Νομίζω ότι δεν είναι ικανός να εκφραστεί για τέτοια σοβαρά θέματα. Αλλά τελόσπαντων, ας το πει τώρα. Ας το διορθώσει τώρα. Κι γι' αυτό περίμενα και ολόκληρο το Σαββατοκύριακο πριν προχωρήσω στη θέση αυτού του ζητήματος μπροστά σας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Προφανώς θα πάτε στο άτυπο Συμβούλιο στο Εδιμβούργο, έτσι δεν είναι;

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Ναι. Θα πάω, όπως θα δείτε και από τον προγραμματισμό, στο άτυπο Συμβούλιο στο Εδιμβούργο.

Πιθανότατα θα πάω στην επίσκεψη στην Πορτογαλία η οποία έχει αναβληθεί δύο φορές και δεν μπορώ να την αναβάλλω, και ενδεχόμενα στη Συρία. Υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα να κάνω μια επίσκεψη στη Συρία.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Με δικιά μας πρωτοβουλία ή της Δαμασκού;

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Είναι μία διμερής επίσκεψη που εκκρεμούσε πάρα πολύ καιρό και πρέπει να γίνει.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπάρχουν και ορισμένες εκκρεμότητες...

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Και θα πάω βεβαίως τη Δευτέρα στον ΟΗΕ όπου θα κάνω - γιατί διάβασα σε κάποια εφημερίδα που εξέφραζε τη λύπη της που δεν θα γίνουν οι επαφές και οι συναντήσεις του ΟΗΕ - θα γίνουν όλα αυτά διότι αυτά θα γίνουν μέσα στις ημέρες μέχρι την ορκομωσία. Δεν μπορεί να υπάρχει κενό, όπως λέει το Διοικητικό Δίκαιον, και ο νέος Υπουργός υπάρχει από τη στιγμή που θα ορκιστεί.

Μόλις ορκιστεί λοιπόν ο νέος Υπουργός θα σταματήσω βεβαίως τις επαφές μου στην Νέα Υόρκη. Μέχρι εκείνη τη στιγμή θα προχωρήσω κανονικά τη δουλειά του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αυτή τη Δευτέρα;

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Τη Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου θα φύγω στη Νέα Υόρκη όπου θα κάνω κανονικά τη δουλειά μου μέχρι τη στιγμή που θα ορκιστεί η νέα Κυβέρνηση οπότε θα αναλάβει ο νέος Υπουργός.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Επειδή υπάρχουν ορισμένες εκκρεμότητες ως προς την πληροφόρηση υποτίθεται ότι η Ιρλανδική Προεδρία θα παρουσίαζε στην Τουρκία ένα συγκεκριμένο χαρτί για το πρόγραμμα του ΜΕDA. ΄Εχει γίνει....

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μετά τα γεγονότα της Κύπρου ποια θα είναι η στάση μας ή αν θα παρουσιάσουμε καινούριες θέσεις...

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μια ερώτηση για το ίδιο θέμα. Σε σχέση με το Κυπριακό, αν υπάρχουν κάποιες προτάσεις ελληνικές σε σχέση με τις αμερικάνικες πρωτοβουλίες.

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Θα απαντήσω στην πρώτη ερώτηση πρώτα για το άτυπο. Ο κ. ΄Εβερτ μας κατηγόρησε ότι δώσαμε το διάβημά μας - για την γνωστή έκθεση των Επιτελείων - σε Επιτετραμμένο. Προφανώς δεν γνωρίζει ότι Επιτετραμμένος υφίσταται μόλις απουσιάσει ο Πρέσβυς. Και επομένως δεν υπήρχε επιλογή μεταξύ Πρέσβυ και Επιτετραμμένου. Δεν μας "έριξε" δηλαδή η τουρκική Πρεσβεία. Απλώς μας έστειλε τον ανώτερο μετά τον Πρέσβυ υπάλληλο, ο οποίος γίνεται αυτομάτως Επιτετραμμένος μόλις ο Πρέσβυς περάσει τα σύνορα. Αυτό πρέπει να του το πούνε κάποιοι που τον περιστοιχίζουν για να μην μας απασχολεί με ανοησίες.

Επίσης είπε ο κ. ΄Εβερτ ότι δεν έχει απαντήσει η Τουρκία στο διάβημα. Κατ' αρχήν αυτό είναι ψευδές. Η Τουρκία έχει απαντήσει στο διάβημα. Εμείς θεωρούμε την απάντηση μη ικανοποιητική. Η Τουρκία είπε ότι είναι ένα έγγραφο τεχνικού χαρακτήρα το οποίο χρησιμοποιήθηκε για μια εσωτερική λειτουργία του οργάνου αυτού. Εμείς δεν θεωρούμε ότι είναι ικανοποιητική αυτή η απάντηση. Πρώτον γιατί το όργανο αυτό είναι όργανο του κράτους, είναι επιτελικό όργανο των Ενόπλων Δυνάμεων της Τουρκίας. Δεύτερον, γιατί είναι γνωστό ότι οι ΄Ενοπλες Δυνάμεις της Τουρκίας παίζουν έναν ειδικό ρόλο που δεν παίζουν στις άλλες χώρες, ευρωπαϊκές και γενικά στις αναπτυγμένες χώρες. Και τρίτον γιατί ζητάμε, ευλόγως, εφόσον υπάρχει τέτοιο πράγμα, να το αποδοκιμάσει η Κυβέρνηση, πράγμα το οποίο έχει αρνηθεί να το κάνει.

Η Τουρκία δεν έχει μέχρι αυτή τη στιγμή απαντήσει στο διάβημα που της έχει κάνει ο κ. Spring. Θυμάστε ότι η κα. Τσιλέρ είπε ότι "θέλω να το μελετήσω". Δεν έχουν απαντήσει.

Κατά ποίον τρόπο, αν υποθέσουμε ότι η Τουρκία δεν απαντά, αυτό είναι δείγμα - όπως είπε ο κ. ΄Εβερτ - ότι λείπει μία αποφασιστικότητα από την ελληνική Κυβέρνηση. Αφού η Τουρκία δεν απαντά στην Ε.Ε.

Θα μπορούσα να πω ότι είναι σε δύσκολη θέση η Τουρκία, γι' αυτό δεν απαντά, ή δεν απαντάει ικανοποιητικά. Δεν το λέω αυτό. Διαπιστώνω απλώς ότι δεν έχει απαντήσει. Και βεβαίως θα πρέπει να θέσουμε στην συνάντησή μας και το ζήτημα ότι δεν έχει απαντήσει αλλά και τα γεγονότα που προέκυψαν έκτοτε. Γιατί προέκυψαν και άλλα γεγονότα, όπως είναι η γνωστή έκθεση των στρατιωτικών. Δεν υπήρχε αυτή η έκθεση των στρατιωτικών όταν ο κ. Spring είδε την κα. Τσιλέρ. Και αυτά θα συζητηθούν στο άτυπο.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ ποιο θα είναι το μέλλον του Κυπριακού....

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Δεν μπορώ να φαντάζομαι πολλά πράγματα. Θα δούμε ποια θα είναι η ανταπόκριση των υπολοίπων και θα δούμε ποιο θα είναι το μέλλον. Μπορώ να σας πω ένα στοιχείο του μέλλοντος του Κυπριακού που θα είναι η είσοδος της Κύπρου στην Ε.Ε. Αυτό είναι δεδομένο. Για τα άλλα στοιχεία, θα δούμε.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς είναι δεδομένη Κύριε Υπουργέ η ένταξη της Κύπρου;

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Γιατί έχει αναληφθεί η δέσμευση από την Κοινότητα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Και αν η Τουρκία θέσει θέμα διχοτόμησης;

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Η Τουρκία δεν είναι μέλος της Ε.Ε. Εγώ εννοώ ότι η Κύπρος, αυτή που είναι διεθνώς αναγνωρισμένη θα μπει στην Ε.Ε. Η Τουρκία θα κάνει αυτά που μπορεί να κάνει με βάση τα τετελεσμένα γεγονότα που έχει δημιουργήσει. Εγώ δεν ελέγχω την τουρκική πλευρά και τα τετελεσμένα γεγονότα. Η Κύπρος πάντως θα μπει στην Ε.Ε.

Αν η Τουρκία αποφασίσει να μην αφήσει τους Τουρκοκυπρίους να απολαύσουν τα δικαιώματα που τους παρέχει η συμμετοχή της Κύπρου στην Ε.Ε., αυτό δεν εξαρτάται από μας, εξαρτάται από την λύση του Κυπριακού.

Αλλά σε ό,τι αφορά την Κύπρο και την Ε.Ε. με δεδηλωμένη την πρόθεση της Κύπρου να μπει στην Ε.Ε. και με δεδομένο τον τρόπο λειτουργίας και την προοπτική της Ε.Ε. για παραπέρα δέσμευση, δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να μην μπει η Κύπρος στην Ε.Ε.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Είχε γίνει λόγος πριν μερικές εβδομάδες για μία περιοδεία του Πρωθυπουργού στα Βαλκάνια, στην Ρωσία και στην Ουγγαρία. Αναβάλλεται;

ΠΑΓΚΑΛΟΣ; ΄Οχι δεν αναβάλλεται. Νομίζω ότι ο Πρωθυπουργός μετά το τέλος των εκλογών θα κάνει το πρόγραμμά του, και αυτές οι επισκέψεις έχουν προτεραιότητα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: ΄Εχουμε ένα μήνα για τις εκλογές. Μετά έναν μήνα μέχρι να συστήσει το Κοινοβούλιο Κυβέρνηση....

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Κάνετε λάθος. Η Κυβέρνηση υπάρχει μετά από μία εβδομάδα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: ΄Οταν χρειάζεται ψήφο εμπιστοσύνης...

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Δεν χρειάζεται να έχει ψήφο εμπιστοσύνης για να κάνει ταξίδια ο Πρωθυπουργός. Μετά από μία εβδομάδα υπάρχει νέα Κυβέρνηση. Νομίζω ότι χρειάζονται δύο - τρεις μέρες για τα τυπικά....

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: (Δεν ακούγεται).

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Μην με βάζετε να φτιάξω το πρόγραμμα του Πρωθυπουργού.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, κάτω από ποιες προϋποθέσεις και με ποιο αντικείμενο θα μπορούσαμε να πείσουμε να υπάρξει κάποια συνάντηση, κάποιος διάλογος με την Τουρκία; Επειδή γράφονται πολλά. ΄Οτι μετά τις εκλογές θα υπάρξουν πιέσεις των Βαλκανίων.

ΠΑΓΚΑΛΟΣ: Πάλι θα μου θυμίσετε τον κ. ΄Εβερτ......

Λοιπόν, για το θέμα αυτό. Είπε ο κ. ΄Εβερτ ότι δεν γνωρίζει αυτό το βήμα. Είπε ότι δεν ξέρουμε ποιο είναι το πρώτο βήμα, και ποιο είναι το δεύτερο κ.λ.π. Μα έχουμε κατά κόρον επαναλάβει, και το ξέρει η παγκόσμια κοινότητα - δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο να μην το ξέρει - ποιό είναι το πρώτο βήμα που έχουμε ζητήσει, ποιό είναι το δεύτερο και ποιό είναι το τρίτο.

Το πρώτο βήμα είναι να εγκαταλείψει η Τουρκία τις διεκδικήσεις της που συγκροτούν αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης, της Συνθήκης του 1932 με την Ιταλία στην Δωδεκάνησο. Και εν πάση περιπτώσει, αν δεν θέλει να τις εγκαταλείψει, να παραπέμψει τις απόψεις της στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Είναι μια μετριοπαθέστατη θέση, η οποία αφήνει στην Τουρκία όλες τις νομικές δυνατότητες να διεκδικήσει τα δίκαια τα οποία φαντάζεται ότι έχει και την οποία η Τουρκία δεν εννοεί να αποδεχθεί. Αυτό είναι το πρώτο βήμα. Και είναι προϋπόθεση στο κάθε βήμα όλων των άλλων.

Το δεύτερο και το τρίτο βήμα είναι η σύναψη συναποσχετικού για την παραπομπή του θέματος της υφαλοκρηπίδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και η λειτουργία της μικτής επιτροπής, η οποία θα προωθήσει τις οικονομικές, εμπορικές, πολιτιστικές και άλλες θέσεις μας με σχέσεις καλής γειτονίας.

Αυτά είναι τα τρία πρώτα βήματα. Αν τα κάνουμε αυτά, και αφού τα κάνουμε - γιατί αυτά θέλουν κάποιον χρόνο - τότε θα δούμε παραπέρα τι αίτημα θα θέσουμε εμείς, τι αίτημα θα παρουσιάσουνα αυτοί. Δεδομένου όντως, βεβαίως, ότι το πρώτο βήμα αποκλείει αμφισβήτηση της κυριαρχίας μας, πράγμα το οποίο ο κ. ΄Εβερτ παρέλειψε να πει. Και πρέπει να το πει.

Και αυτό θα τεθεί μπροστά στους ΄Ελληνες πολίτες. Είναι λογικότερη, αποφασιστικότερη και πατριωτικότερη η φράση: "Θέλω διάλογο με την Τουρκία" εντός των πλαισίων του Διεθνούς Δικαίου που όπως σας είπα η Τουρκία το έχει αποδεχθεί, χωρίς να αποκλείει την συζήτηση για θέματα εθνικής κυριαρχίας και αποδεχόμενος ατζέντα, ημερήσια διάταξη; ΄Η είναι ουσιαστικώτερη και αποτελεσματικότερη η δική μας πολιτική, η οποία επιπλέον έχει το πλεονέκτημα ότι έχει γίνει δεκτή απ' όλες τις σύμμαχες χώρες, από την Ε.Ε., τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, απ' όλες τις χώρες με τις οποίες έχουμε συζητήσει. Γιατί είναι μια λογική πρόταση δημιουργίας καλών σχέσεων χωρίς προβλήματα.